Một ngày theo chân bộ tộc 'ăn thịt sống, uống máu tuần lộc' ở Nga

Bán đảo Yamal thuộc khu tự trị Yamal-Nenets, Tây Bắc Siberia, Nga. Bộ tộc Nenets gồm khoảng 40.000 người, sinh sống và tồn tại chủ yếu dựa vào việc chăn nuôi tuần lộc. Nơi đây băng tuyết bao phủ quanh năm với nhiệt độ vào ban đêm có thể rơi xuống -30 độ C. Chỉ vào mùa hè, người ta mới có thể nhìn thấy vùng lãnh nguyên phía Nam với các loại động, thực vật thưa thớt.

Trong vùng lãnh thổ bán đảo Yamal, cần phải đi bộ ít nhất 20km để gặp một người khác và khi đêm Bắc Cực diễn ra, bạn chỉ có thể thấy ánh sáng mặt trời nhiều nhất tầm 4 - 5 tiếng đồng hồ. Phải dành phần lớn thời gian sinh hoạt trong bóng tối, rồi nếu muốn một tách trà, bạn sẽ phải đến hồ nước, phá vỡ một ít băng rồi mang chúng về nhà, làm tan chảy và đun sôi nước. Luôn luôn phải có củi trong bếp lò để pha một tách trà ngon đồng thời giúp giữ ấm cho bạn.

Alexandra Terekhina và Alexander Volkovitsky, hai nhà nhân chủng học từ St Petersburg, đã trải nghiệm một năm tại bán đảo Yamal cùng với một gia đình chăn nuôi tuần lộc. Họ đã rời khỏi thành phố lớn để theo đuổi giấc mơ của Alexandra: đi thám hiểm lâu dài và thực sự trải nghiệm cuộc sống mà ngành nghề cô từng theo học.

Nguồn clip: yamalexpedition.ru

Các nhà nghiên cứu trẻ tuổi này đã được một gia đình thuộc bộ tộc Nenets (bộ tộc ăn thịt sống - uống máu tuần lộc) cho tá túc. Nhà Serotettos có Konstantin và Albina (33 và 34 tuổi). Gia đình họ gồm sáu đứa con và cả ông bà. Họ trông giữ một đàn 300 con tuần lộc, chăn thả chúng trên lãnh thổ rộng lớn từ phía nam bán đảo Yamal đến bờ biển Kara. Thói quen sinh hoạt của người chăn nuôi phụ thuộc vào chu kỳ hàng năm của tuần lộc, bộ tộc Nenets là ví dụ hoàn hảo nhất về những người du cư ở Nga.

Chuẩn bị lên đường

Một ngày mùa đông của Kaslaniye, buổi di dời trại bắt đầu từ năm giờ sáng. Người phụ nữ nói: "Đun sôi cái ấm nước nào" - cô là người đầu tiên rời khỏi giường. Sau đó, gia đình chăn nuôi gia súc và hai nhà nghiên cứu gặp nhau ăn bữa sáng, họ ăn bánh mì với bơ, cá hoặc thịt - đồ ăn thừa của bữa tối hôm qua và uống một cốc trà.

Mọi người bắt đầu đóng gói đồ đạc trong ánh đèn đuốc nhá nhem. Albina và Alexandra mặc quần áo dày dặn và đem theo đồ dùng thiết yếu ngồi trên Yukhuna - một chiếc xe trượt tuyết được kéo bởi tuần lộc. Trong khi đó, Konstantin và Alexander tạo thành một cái chuồng nhỏ hình bán nguyệt bao quanh bằng 8 - 12 chiếc xe trượt tuyết.

Khi mọi thứ đã xong, họ bắt đầu chia nhỏ cái chum (nhà di động đặc trưng của người Siberi du cư): Phần mái làm bằng da tuần lộc được kéo ra, khung được tháo dỡ và các cây cột được chằng vào xe trượt. Khi hoàn thành công tác chuẩn bị, yorkolava bắt đầu lùa các con tuần lộc vào "chuồng". Konstantin, chủ của gia đình cũng là người dẫn đường. Alexander Volkovitsky nói rằng vai trò dẫn đầu trong một gia đình du mục luôn thuộc về người đàn ông, được bộ lạc Nenets gọi là khasava; từ này cũng được dịch là "chúa tể của lãnh nguyên".

Dựng chum ở một nơi mới

Trên thực tế, chúa tể của lãnh nguyên lại là những con tuần lộc. Nó không chỉ giúp con người tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt của lãnh nguyên Yamal, mà còn giúp họ tự do đi lại bất cứ nơi nào họ muốn. Khi thời tiết tốt, tuần lộc có thể di chuyển với tốc độ 8 hoặc 9km/giờ, đi xa nhất khoảng 20-25 km/ngày.

Vào mùa đông, một trận bão tuyết có thể bắt đầu khi chum đã được đóng gói kỹ càng và những con tuần lộc sẵn sàng di chuyển. Tuy nhiên, nếu các con vật không còn sức lực nữa, chúng trở thành thức ăn chính của người Nenets. Người dân Nenets cố gắng di chuyển trại, bất kể trận bão tuyết dữ dội. Tuần lộc là nguồn sống và tài sản duy nhất của họ. Vì vậy, một ưu tiên hàng đầu của người dẫn đầu là làm cho những con tuần lộc cảm thấy thoải mái và an toàn.

Năm giờ sau, Konstantin thấy một nơi thích hợp để dựng trang trại mới. Anh dừng đoàn bộ hành lại, bước xuống xe trượt cùng cây gậy khorey - một dạng dùng để lái xe tuyết. Anh nhấn vào tuyết để đánh dấu vị trí mới của cả gia đình và tuyên bố kết thúc chuyến đi.

Sau khi uống một chén trà nóng từ ấm giữ nhiệt, những người đàn ông nỗ lực dựng các chum lên, còn phụ nữ nhận chia nhau thực hiện nhiệm vụ của mình. Ánh sáng cuối cùng của ban ngày biến mất. Trong bóng tối đen như mực, ánh sáng le lói của ngọn đuốc và đèn dầu hỏa, Albina và Alexandra mang đồ đạc "muốn đóng băng" của họ từ mấy chiếc xe trượt tuyết vào chum làm nệm ngủ. Sau đó, họ thắp sáng bếp lò: Ngọn lửa sẽ cháy nhanh hơn nếu được mồi bằng đống củi cũ từ khu cắm trại trước. Alexander và Konstantin đắp một ít tuyết lên lớp phủ bên ngoài chum để chắn gió.

Sau khi hoàn tất công việc, các gia đình ngồi lại ăn cơm với stroganina (những lát cá hoặc thịt đông lạnh) hoặc bất kỳ loại thức ăn nào khác có thể nấu nhanh. Những người chăn tuần lộc đôi khi luộc hoặc hầm thịt, nhưng chủ yếu, họ ăn sống nó. Đối với người dân của lãnh nguyên Yamal này thịt sống được cho là cực kì giàu vitamin và bổ dưỡng.

Cuộc sống hàng ngày của những người du mục bộ lạc Nenets

Theo quan niệm của người Nenets cổ xưa, ở lì trong chum từ khi mặt trời mọc là điều không được chấp nhận. Họ có danh sách các công việc phải làm bao gồm lấy củi và nước. Alexandra lấy một túi vải lớn và một thanh sắt hình xoắn với tay cầm bằng gỗ; còn Albina lấy một cái rìu, hai người đi đến hồ. Tại hồ, Alexandra đập vỡ một ít băng và lấp đầy bao vải, trong khi Albina tìm kiếm khe nứt và lấy những tảng đá lớn từ bên trong. Những tảng băng được đổ lên một chiếc xe lăn lớn và kéo về chum.

Củi là nguồn tài nguyên thiết yếu khác của những người chăn gia súc xứ Yamal vào mùa đông. Mùa đông, gỗ bạch dương được vận chuyển đến các trạm cấp củi địa phương. Người dân địa phương đến đấy cùng với chiếc máy cưa để thu thập củi về nhà.

Những gia đình ở xa trạm cấp củi thì đốt bếp bằng gỗ cây liễu lùn. Tuy nhiên, những cành cây liễu lùn không mọc thành khu, vì vậy những người phụ nữ phải đi cách trại 8-10 km để cắt chúng. Một cảnh tượng phổ biến ở đây là hình ảnh "nghệ thuật cắm củi" cao tầm 1.5m với tất cả các hình dạng và kích cỡ, được che chắn cẩn thận, bảo vệ khỏi lũ tuần lộc - những kẻ thích xâu xé các nhánh cây.

Người dân thành thị khó có thể tưởng tượng được cảnh nhiều ngày trời không hề tắm táp. Tuy nhiên, mái tóc sạch sẽ không phải là một lợi thế khi bạn liên tục di chuyển, trong khi nguồn cung cấp củi và nước bị hạn chế. Nếu có đủ củi vào mùa đông, bộ lạc Nenets có thể đun nóng một ít nước trên bếp để gội đầu và giặt đồ lót. Các nhà nghiên cứu đã mang theo một ít khăn giấy ướt từ St. Petersburg để sử dụng trong cuộc suốt hành trình. "Tại lãnh nguyên này, người dân ở đây có thói quen vệ sinh hoàn toàn khác, mọi người thay đổi chúng phụ thuộc theo điều kiện thời tiết", Alexandra Terekhina cho biết thêm: "Mọi người hầu như không tắm trong mùa đông, nhưng họ rửa mặt mỗi ngày."

Người du mục học tập và giải trí trên một chiếc máy tính bảng

Trước bữa ăn trưa, bánh mì sẽ được làm rã đông. Tại đây, một ổ bánh mì tươi là món ăn ngon nhất và những vị khách tinh ý nên mang chúng theo như một cách chiêu đãi người dân nơi này. Sau bữa trưa, Alexandra dạy trẻ em Nenets đọc các lá thư, vẽ và chơi với đất sét. Trong cuộc thám hiểm này, cô không chỉ là nhà nhân chủng học, mà còn là một giáo viên ở trường mẫu giáo du mục.

Sau bữa ăn tối, thời gian rảnh rỗi được mong chờ nhất bắt đầu: Người lớn và trẻ em đều tập trung lại để xem phim. Nhiều người chăn nuôi hiện đại có cả TV, đĩa phim, máy tính xách tay hoặc máy tính bảng. Trong vài buổi tối ở trại, người dân Nenets và các nhà nghiên cứu đã xem hết tất cả các tập phim Chiến tranh giữa các vì sao. Cha mẹ của anh Konstantin đã thảo luận sôi nổi về những nhân vật trong tập 7 - Thần lực thức tỉnh. Họ còn gọi tên nhau theo tên gọi trong phim.

Đêm xuống, mọi người vào chum đi ngủ, mặc đồ ấm áp - quần áo của phụ nữ làm từ lông tuần lộc, cả bên trong lẫn bên ngoài. Nếu không có đủ thức ăn cho tuần lộc quanh trại, những người du mục sẽ phải thức dậy vào lúc 5 giờ sáng ngày hôm sau và thêm một lần nữa rời đi. Nhưng nếu địa điểm mới thuận lợi, họ có thể ở lại đó một tháng cho đến khi phải di chuyển đến nơi kế tiếp.