• Về đầu trang
H.Khanh
H.Khanh

Henrietta Lacks: Cái chết để cứu sống hàng triệu người và tấn bi kịch đằng sau

Lịch sử

main qimg 672a740d3acf7b27446e66d90af8c03b

Henrietta Lacks là một người phụ nữ gốc Phi nghèo khó. Để có đủ điều kiện chu cấp cho gia đình với 5 đứa con của mình, bà đã bắt đầu trồng thuốc lá từ một độ tuổi rất trẻ ở Roanoke, Virginia.

Vào năm 1951, không lâu sau khi sinh đứa con thứ năm của mình, Lacks bắt đầu nhận thấy mình thường xuyên bị xuất huyết âm đạo. Lo lắng rằng việc này sẽ ảnh hưởng đến công việc của mình, bà đến bệnh viện John Hopkins để điều trị, một trong số ít những bệnh viện ở Maryland đồng ý điều trị cho những người da màu vào thời đó.

main qimg 6079668321ebe59db3bd89575ec135f2

Sau khi được khám bởi bác sĩ phụ khoa Howard Jones cùng đội ngũ của ông, họ đã nhận thấy khối u lớn ở tử cung của Henrietta Lacks, và ngay lập tức bà được điều trị sử dụng liệu pháp radium, một trong những phương pháp chữa ung thư hàng đầu thời bấy giờ.

main qimg 732d527a98adfb66af1eff205e1de5de

Ngoài việc được điều trị ra, một mẫu tế bào ung thư của Lacks cũng được gửi đến phòng thí nghiệm của tiến sĩ George Otto Gey. Trong suốt nhiều năm liền, tiến sĩ Gey đã nghiên cứu và thực hiện thí nghiệm trên các tế bào ung thư của bệnh nhân tại bệnh viện John Hopkins. Tuy nhiên, điều trớ trêu là tất cả mọi tế bào ung thư thu thập ông thu thập được đều chết rất nhanh chóng và gần như không có tác dụng gì trong việc nghiên cứu. Nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi tế bào ung thư tử cung của Henrietta Lacks được gửi đến. Những tế bào này không những không chết, mà chúng còn sinh sôi nảy nở với một tốc độ mà bản thân tiến sĩ cũng chưa bao giờ thấy.

main qimg 03ba76f7e14766e1681140bca2f64fa8

Đây là một trong những bước ngoặt lớn nhất lịch sử ngành y học, trong suốt nhiều thập kỉ, mỗi khi có ai muốn thử nghiệm với tế bào để tìm ra cách chữa trị các căn bệnh phổ biến thời đó thì họ đều thất bại, nguyên nhân đa số là vì các tế bào sẽ chết chỉ trong vài giờ sau đó. Nhưng trong trường hợp của Henrietta Lacks, những tế bào của bà không những sống sót mà còn có thể nhân đôi. Và nếu được sử dụng đúng, các nhà nghiên cứu sẽ có nguồn tế bào ung thư vô tận để có thể nghiên cứu và thử nghiệm.

Căn bệnh đầu tiên mà các tế bào này được dùng để thử nghiệm là bệnh bại liệt. Và nhờ sự bền bỉ của những tế bào Henrietta Lacks, các nhà khoa học đã có thể tổng hợp thành công vaccine chữa trị căn bệnh gây ra nhiều cái chết ở trẻ em nhất vào thế kỉ 20: Bệnh bại liệt.

Xóa sổ căn bệnh bại liệt chỉ là bước đầu của những tế bào này. Tiềm năng mà chúng mang lại thật sự là một cơ hội rất lớn. Các nhà khoa học cũng đã có thể dùng tế bào của Henrietta Lacks để tạo ra các vaccine chống hội chứng hô hấp cấp tính nặng, cách thức chống AIDS, tác động của phóng xạ và chất độc lên tế bào, lập bản đồ gene, chế ra thuốc chống cúm, bệnh lậu. Cũng nhờ dòng tế bào này, các nhà khoa học đã có thể xác định virus papillomavirus gây nên bệnh ung thư cổ tử cung.

Cho tới ngày 1/8/2011, những tế bào của Henrietta cấy từ 60 năm trước đó đã có tổng trọng lượng lên đến 50 triệu tấn và những cánh cửa tiềm năng vẫn đang tiếp tục được mở ra: Các nhà khoa học đang sử dụng những tế bào này để tìm cách chữa trị hoàn toàn những căn bệnh như ebola, ung thư, và bệnh thương hàn. Những tế bào này thậm chí đã được đặt tên theo chủ của chúng: Tế bào HeLa.

tzeru 1526520471 109352 blog henrietta

Tất cả những thành tựu này, nhưng Henrietta Lacks đã không được chứng kiến sự vĩ đại của bản thân mình. Bà đã chết chỉ vài tuần sau khi bắt đầu các liệu pháp chữa bệnh, những tế bào gốc ban đầu từ cơ thể của Lacks cũng được sử dụng mà bà không hề hay biết. Câu chuyện của Lacks có lẽ cũng sẽ không ai biết đến, nếu không vì Rebecca Skloot, cô bé học sinh 16 tuổi trong một tiết Sinh Học.

f603b3374b52a1c361f5515aa5ee4d9c

Một ngày nọ, khi buổi học đã kết thúc, Skloot ở lại sau khi những học sinh khác đã ùa về. Cô hỏi giáo viên của mình:

Thế người phụ nữ này là ai? Henrietta Lacks có gì đặc biệt mà tế bào của bà lại đặc biệt đến thế? Bà có con cái không?

Nhưng những gì mà dân chúng biết về Henrietta Lacks là cực kì hạn chế, nên giáo viên của Skloot chỉ có thể trả lời cho cô rằng Henrietta Lacks là một phụ nữ da màu, và bà chết vào năm 1951 vì ung thư cổ tử cung.

Sau khi tốt nghiệp với tấm bằng trong ngành công nghệ sinh học, Skloot dành toàn bộ thời gian của mình để tìm hiểu về người phụ nữ phía sau chuỗi tế bào HeLa. Quyển sách của cô, The Immortal Life of Henrietta Lacks từ khi xuất bản vào năm 2010 đã luôn nằm trong danh sách những cuốn sách bestsellers. Những gì cô tìm thấy đã làm cho toàn bộ hệ thống chăm sóc sức khỏe Mỹ cũng như những nhà khoa học khác có liên quan phải xấu hổ. Mặc dù những tế bào của Henritta Lacks đã cứu sống hàng triệu người, nhưng bản thân bà và gia đình bà lại không hay biết gì về việc này. Tệ hơn thế nữa là việc những tế bào HeLa đang được dùng để làm giàu. Các công ty dược phẩm, ngân hàng tế bào hiện đang bán các ống tế bào HeLa với giá khoảng 260 USD (xấp xỉ 6 triệu VND), nhưng không một xu lợi nhuận nào được dùng để giúp đỡ con cháu của Henrietta. Trong khi những tế bào HeLa đang giúp nhiều người giàu to thì tài sản gia đình nhà Lacks đang dần cạn kiệt. Trước khi chết, Henrietta đã dặn chồng mình, Day Lacks, chăm sóc kĩ lũ trẻ, nhưng vận may đã không hề mỉm cười với ông và với gia đình nhà Lacks.

Con gái lớn của họ, Elsie đã gặp rất nhiều vấn đề liên quan đến phát triển, cô được điều trị trong một bệnh viện dành cho người da màu rồi cũng qua đời. Joe, một trong số những người con trai đã bỏ học, đâm chết một người và bị kết án 15 năm tù. Con gái Deborah của họ đã phải làm mẹ khi còn rất trẻ, cô phải bỏ chồng mình sau khi bị bạo hành liên tục. Skloot tìm đến họ vào năm 2000 thì gần như mọi người đều đang dở sống dở chết: Day bị ung thư tuyến tiền liệt, Sonny, một cậu con trai thì tim yếu bẩm sinh. Deborah thì mắc chứng viêm khớp, loãng xương, lo lắng và trầm cảm. Tất cả đều không có bảo hiểm y tế và đủ tiền để chữa trị. Một người con trai khác, Lawrence đã lên tiếng hỏi:

Nếu mẹ của chúng tôi rất quan trọng đối với ngành y học thì tại sao chúng tôi không được bảo hiểm y tế?

main qimg 18a5c991530ead0f18abe7afbc60facb

Giữa tất cả những chuyện buồn này, một ngôi mộ và đài tưởng niệm đã được dựng lên tại Virginia để tôn vinh người phụ nữ mà theo những lời được khắc trên bia mộ:

In loving memory of a phenomenal woman, wife and mother who have touched the lives of many. (Tưởng nhớ người phụ nữ phi thường, người vợ và người mẹ đã chạm đến cuộc sống của nhiều người)

Theo: Tổng Hợp
  • Bình luận
  • Lưu tin xem sau
  • Bình luận
  • Copy link
  • Chia sẻ facebook

Bình luận (0)

Trở thành người đầu tiên bình luận trong bài viết này.