Kể từ khi bộ phim tài liệu The Cove của tác giả Louie Psihoyos vạch trần phong tục tàn sát cá heo man rợ của người Nhật trước công luận thế giới, nhiều sự quan tâm tìm hiểu và nghiên cứu về cá heo đã được thực hiện, đưa ra một cách nhìn khác về loài động vật dễ thương này. Sự thấu hiểu và thông cảm với cá heo có thể cứu lấy chúng khỏi bàn tay độc ác của loài người.
Trước đây, các nhà khoa học từng tập trung nghiên cứu thuần túy về sự tiến hóa, giải phẫu học và phân tích các giác quan của cá heo. Tuy nhiên, để hiểu rõ loài vật này hơn họ bắt đầu đào sâu nghiên cứu tâm tư, tình cảm của chúng, và ngạc nhiên thay, chúng giống con người một cách kỳ lạ!
Cá heo là loài vật thân thiện, dễ mến và có ích đối với con người.
Tương đồng về hệ gen và cấu trúc não
Tiến sĩ chuyên ngành động vật học Michael McGowen ở Viện nghiên cứu Smithsonian, Washington DC, Hoa Kỳ đã tiến hành so sánh 10.000 gen chọn lọc từ bộ gen cá heo với các gen tương đương từ chín loài động vật khác gồm bò, ngựa, chó, chuột, voi, thú có túi ô-pốt, thú mỏ vịt, gà và người.
Kết quả cho thấy, một số đặc điểm về di truyền và chọn lọc tự nhiên đã vô tình ''đưa đường dẫn lối'' cho loài linh trưởng (gồm con người) cùng cá heo và voi tiến hóa theo một hướng chung - phát triển bộ não với tư duy và nhận thức phức tạp. Bên cạnh khỉ và tinh tinh thì cá heo chính là loài động vật có vú sở hữu lý trí và có diễn biến tâm tư tình cảm giống con người nhất!
Cấu trúc não bộ của cá heo có tân vỏ não (neocortex) - tương tự như loài người.
Tiến sĩ McGowen cho biết:
Những nếp nhăn, số lượng nút giao của dây thần kinh, tỉ lệ chất trắng và chất xám trong não cá heo lý giải trí thông minh của chúng.
Cá heo là một trong số rất rất ít những loài thông minh có tân vỏ não (neocortex) phát triển. Nhờ đó, chúng có thể tư duy độc lập, nhận thức về ngôn ngữ, dạy bảo con cái, lên kế hoạch cho cuộc sống, hợp tác và giao tiếp xã hội. Trên hết, chúng có lý trí lẫn tình cảm, nhận thức được vui buồn hờn giận, đau đớn thống khổ ở mức độ cao.
Cá heo thông minh đến mức nào?
Cá heo có tên riêng và biết xưng hô bằng tên.
Hey buddy, say my name!
Nếu chúng ta viết tên và đánh vần bằng ký tự thì cá heo dùng tần số âm thanh để mã hóa ngôn ngữ của chúng, mỗi con cá heo sẽ có tên riêng của mình không con nào giống con nào, và đó là cách mà chúng gọi nhau để nói chuyện.
Đây là một minh chứng cho thấy tư duy ngôn ngữ của cá heo cao cấp hơn nhiều so với các loài vật thông minh khác. Ví dụ, chó và mèo giao tiếp bằng mùi hoặc cử chỉ, nó không qua một bước mã hóa ngôn ngữ phức tạp như cá heo.
Cá heo nằm mơ như con người.
Sweet dream, hooman!
Cá heo sở hữu những gen liên quan đến rối loạn trí tuệ và giấc ngủ như con người. Điều này có nghĩa là chúng sẽ mơ mộng, nhớ lại những gì chúng thấy và nghe trước đó trong khi ngủ. Tương tự con người, khi cá heo ngủ thì một phần não bộ chúng vẫn làm việc.
Cá heo tụ tập để đi săn và chơi đùa.
Chụp ảnh gia đình nào! Cheese!
Một ví dụ rất tương đồng với loài người sơ khai thời săn bắt hái lượm, cá heo sống theo nhóm như những gia đình, khi cần chúng sẽ tụ họp lại có thể lên đến hàng ngàn con.
Theo đó, chúng sẽ phân chia đội hình để bao vây, chặn đầu và bắt những đàn cá nhỏ hoặc mực, vốn là thức ăn chính của chúng. Đây là hành vi chỉ tồn tại ở động vật bậc cao - tư duy chiến thuật và phối hợp đội nhóm.
Tình mẫu tử thiêng liêng như con người
Cá mẹ rất thương con, chúng nuôi con lâu dài như loài người.
Nghiên cứu gần đây cho thấy cá heo biết dạy con, thậm chí từ ngay trong bụng mẹ. Loài người không phải là động vật duy nhất biết hát cho con nghe.
Cá heo mang thai từ 9 đến 17 tháng tùy theo loài, một thời gian trước khi sinh, cá heo mẹ sẽ liên tục hát cho con nghe về bản thân mình, chủ yếu là dạy cho con nhận biết được tần số - hay tên của mẹ. Nó sẽ hát tiếp 2 tuần sau khi sinh để cá heo con nhớ được đâu là mẹ mình và không bị lạc.
Cá heo mẹ yêu con và thể hiện hành vi cưng nựng, âu yếm, chúng cho con bú đến 2 năm sau khi sinh và nuôi con đến 3 hoặc 8 năm nếu cần.
Thân thiện và có tinh thần bảo vệ đồng loại
Cá heo luôn xem con người là bạn và ưu tiên giúp đỡ.
Một bản năng đặc biệt khác chỉ có ở loài người được phát hiện ở cá heo là ''quy tắc ứng xử xã hội'', chúng xem những động vật có vú khác là bạn và sẽ bảo vệ hoặc giúp đỡ khi cần. Thông tin di truyền của cá heo có một đoạn mã quy định bản năng này (một số loài cá voi cũng có).
Điều này lý giải việc cá heo và cá voi biết cứu người gặp nạn, chúng sẽ hỗ trợ nếu bạn bị chết đuối hoặc bảo vệ bạn khỏi cá mập.
Cá heo yêu quý con người vô điều kiện! Vì vậy đừng làm hại chúng.
Thực tế, ở khắp nơi trên thế giới đều ghi nhận việc cá voi và cá heo cứu giúp loài người. Ở Việt Nam, một nước có ngư nghiệp phát triển từ ngàn xưa thì điều này càng rõ rệt. Nếu bạn thân thiện và hay cho cá heo ăn, chúng sẽ bơi theo thuyền của bạn, nhảy lên để chào hoặc cho bạn cọ tay vào người chúng.
Cá heo là những động vật hiếu kỳ, ham chơi bẩm sinh, như loài mèo vậy. Đôi khi, một bầy cá heo sẽ đi chơi cùng những con cá voi, chúng sẽ đùa giỡn với nhau một cách hiền hòa. Không có ghi nhận cá heo chủ động tấn công con người, một số trường hợp là vô tình hoặc do con người có hành vi thô lỗ đe dọa con của chúng dẫn đến kích động.
Hãy theo dõi clip cá heo và cá voi làm bạn sau đây:
Đối với một loài khác thuộc họ cá heo là cá voi sát thủ (Orcas), chúng to lớn và hung dữ hơn nhưng nghiên cứu cho thấy cá voi sát thủ hoàn toàn không có ham muốn ăn thịt người. Chỉ khi con người cố ý kích động, chúng mới tấn công đáp trả để tự vệ.
Từ xưa, cá heo là một điềm lành của những người đi biển, mỗi khi cá heo xuất hiện bên mạn thuyền, nhảy lên chào các thủy thủ thì họ cảm thấy yên tâm hơn vì đó sẽ là một ngày nắng đẹp, trời yên biển lặng.
Con người yêu quý cá heo như thế nào? Điều đó thật khó nói. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là cá heo yêu quý con người vô điều kiện, dù cho bạn có cho chúng ăn hay không, chúng sẽ vẫn bơi theo để ''hi, human!'' mỗi khi gặp.
Đau đớn đến mức tự sát khi bị con người phản bội
Tương tự như chó, mèo hoặc voi, cá heo nhận thức được cú sốc khi bị con người ruồng bỏ, giết hại vô cớ. Như đã nói ở trên, cá heo có bản năng mặc định con người là bạn, không hại con người và chúng cũng nghĩ rằng con người sẽ đáp lại như vậy. Đáp lại sự tử tế của cá heo, người Nhật giết chúng.
Lễ hội Taiji ở Nhật Bản bị lên án là hành vi man rợ phi nhân tính khi dụ dỗ, vây hãm, tàn sát hàng ngàn con cá heo bằng lao và rựa, làm đẫm máu cả một vùng nước.
Người Nhật ở Wakayama ''tắm máu'' cá heo trong lễ hội truyền thống được xem là man rợ bậc nhất thế giới.
Bộ phim tài liệu The Cove khai thác sự kiện trên dựa trên góc nhìn của nhà hoạt động vì quyền động vật Ric O'Barry và đồng sự.
Cùng các nhà khoa học, Ric O'Barry đã phát hiện ra cá heo biết đau đớn, tuyệt vọng khi bị con người hãm hại. Chúng có hành vi tự sát bằng cách đóng lỗ thở trên đầu để tự chết ngạt khi quá đau khổ. Ric O'Barry cũng ghi nhận 1 chú cá voi nhỏ đập đầu vào đá để quyên sinh khi chứng kiến gia đình bị giết hết. (đọc thêm tại đây)
Chân dung Ric O'Barry, ông đã dành cả đời để tìm hiểu và giải cứu cá heo.
Tất nhiên trong hầu hết trường hợp, con người luôn yêu thích cá heo và cư xử một cách thân thiện, các ngư dân thường chơi đùa hoặc ném cá vụn cho chúng ăn. Sự độc ác ở lễ hội Taiji chỉ là biểu hiện của một thiểu số, nó sẽ không ngăn cản được tình yêu mà con người và cá heo dành cho nhau.
Ở Mỹ, cá heo là một loài động vật quan trọng và được đặc biệt yêu quý vì chúng còn có đóng góp trong công tác tuần duyên và bảo vệ lãnh hải. Hải quân Mỹ huấn luyện cá heo và hải cẩu để làm hoa tiêu dẫn đường, dò mìn và cảnh giới xung quanh các tàu hoặc cầu cảng trọng yếu. (đọc thêm tại đây)
Cá heo hầu như không có kẻ thù trong tự nhiên (cá mập săn cá heo con nhưng sợ cá heo trưởng thành). Mối hiểm họa lớn nhất của cá heo chính là con người.
Giải mã bản đồ gen của cá heo mang giá trị y học
Tìm hiểu về cá heo cũng là để hiểu về bộ não của con người.
Richard Tesore, trưởng nhóm cứu hộ động vật ở Uruguay đang cho một bé cá heo mồ côi bú sữa.
Với những sự tương đồng về cấu trúc não bộ và hệ gen của con người với cá heo, việc nghiên cứu loài vật này sẽ mang ý nghĩa to lớn để hỗ trợ chữa bệnh cho loài người trong tương lai.
Richard Tesore sẽ nuôi cá heo con đến khi trưởng thành.
Nếu so sánh một cách tương đối, cá heo thông minh như một đứa trẻ lên bốn, chính vì vậy chúng có thể học được những hiệu lệnh đơn giản tới tương đối phức tạp để diễn trò cùng con người.
Ông Ben Neely, một nhà khoa học thuộc nhóm nghiên cứu sinh hóa biển của Viện NIST, Hoa Kỳ cho biết:
Cá heo là động vật rất, rất giống con người. Cùng là loài hữu nhũ, mặc cho việc người sống trên cạn, kẻ bơi dưới nước nhưng cả hai chia sẻ những thông tin di truyền và cơ chế vận hành của cơ thể tương tự nhau.
Hãy yêu quý và tuyên truyền bảo vệ cá heo, bởi chúng hiền hòa, có ích và giống chúng ta hơn là bạn nghĩ!
Bình luận (0)
Trở thành người đầu tiên bình luận trong bài viết này.