'Mãi Mãi Là Bao Xa': Chuyện đau lòng về gốc cây cô đơn nhất thế giới, trăm năm chờ tình yêu không tới

Vườn thực vật Hoàng gia Anh Kew là nơi sinh sống và phát triển của hàng ngàn loài cây thú vị. Trong số đó, Encephalartos woodii là một loài thuộc họ vạn tuế rất cổ và quý hiếm. Có thể đây là gốc cây cuối cùng của giống này trên thế giới.

Vào năm 1895, nhà thực vật học John Medley Wood đã bị thu hút bởi một loài cây có hình dáng giống cọ trên sườn dốc Zululand, miền Nam châu Phi. Quá yêu thích loài cây này nên Tiến sĩ Wood, khi đó là nhà khoa học kiếm sống bằng nghề thu thập những thực vật quý hiếm, đã cắt một số thân cây và gửi về London trong một chiếc hộp.

Và cuối cùng, cây Encephalartos woodii quý hiếm đã hạ cánh an toàn ở khu cọ, Vườn thực vật hoàng gia Kew. Gốc cây này đã chờ một người bạn trong hơn một thế kỷ và mặc dù các nhà thực vật học vẫn cố gắng tìm kiếm cho nó một bạn đời nhưng có vẻ cái cây sẽ phải sống một mình như thế lâu hơn nữa. Vì ở một mình nên nó không thể nhân giống, đó cũng là lý do mọi người gọi đây là cái cây cô đơn nhất thế giới.

Vào 200 triệu năm trước, khi khủng long vẫn còn lang thang khắp Trái Đất, giống Encephalartos woodii có mặt mọi nơi, chúng chiếm 20% thực vật trên địa cầu, đóng vai trò làm nơi trú ẩn cho một số loài khủng long và là nguồn nuôi dưỡng cho các loài khác.

Chúng xoay sở để sống sót qua 5 kỷ băng hà, thích nghi và cùng tồn tại với các loài thực vật mới nhưng khi thời gian trôi qua, số lượng của chúng giảm dần. Giống như tất cả các loài thực vật thuộc lớp Tuế khác, Encephalartos woodii đã dần dần tuyệt chủng, từ hàng triệu cây đến hàng ngàn và ngày nay chỉ còn 1 cây duy nhất.

Một số loài thực vật có khả năng tự sinh sản nhưng Encephalartos woodii thì ngoại lệ. Cây sống ở Vườn thực vật là một cây đực và nó cần một cây cái để sinh sản và nhân giống. Khi sẵn sàng để giao phối, cây sẽ tạo ra một hình nón lớn, đầy màu sắc và phấn hoa. Nó thậm chí còn báo hiệu sự sẵn sàng bằng cách toả nhiệt và tạo mùi để thu hút côn trùng thụ phấn. Nhưng đó là tất cả những gì nó có thể làm, nếu không có cá thể cái thì nó không thể sản xuất hạt giống tạo ra những cây non mới.

Cây Encephalartos woodii ở Vườn thực vật Hoàng gia Kew không phải là cá thể cuối cùng. Loài cây này được nhân bản nhiều lần trước đây và các cây nhân tạo được tìm thấy ở một số vườn thực vật trên thế giới. Cây có thể giao phối với các loài có liên quan chặt chẽ nhưng không thể tạo ra một Encephalartos woodii thuần chủng. Các nhà nghiên cứu đã lùng sục khắp những khu rừng châu Phi từ rất lâu để tìm kiếm một cá thể cái nhưng nỗ lực đến nay vẫn chưa thành công.

Nhà sinh vật học Richard Fortey từng viết:

Chắc chắn đây là thực vật cô độc nhất thế giới, già đi một mình và định mệnh không có người kế vị. Chẳng ai biết nó sẽ sống được bao lâu.

Phát thanh viên và nhà tự nhiên học người Anh, Ngài Attenborough khi đến thăm Vườn thực vật Hoàng gia Kew cũng phải thốt lên rằng đây là loài thực vật cô đơn, giống như rùa Galapagos.

Loài người đang thống trị hành tinh, khí hậu đang thay đổi, ảnh hưởng đến sự phát triển của tự nhiên. Kết quả của việc đó là các sinh vật cổ đại dần dần tuyệt chủng và sự tiến hoá của loài mới trở nên đáng sợ hơn.