Cuộc đời đẹp như một bài thơ của thiên tài thầm lặng Takahata Isao

Nhà sản xuất phim lừng danh, người đồng sáng lập Studio Ghibli, ông Takahata Isao đã qua đởi ở tuổi 82 tại một bệnh viện ở Tokyo. Sự ra đi của ông đã để lại những nỗi đau cùng sự nuối tiếc lớn trong lòng người hâm mộ trên khắp thế giới.

Chân dung cố đạo diễn Takahata Isao (Nguồn ảnh: Japan Times)

Để tưởng nhớ những cống hiến vĩ đại mà ông Takahata Isao đã dành cho ngành phim hoạt hình Nhật Bản, hãy cùng Lost Bird nhìn lại sự nghiệp vị đạo diễn tài danh này.

1. Toei Animation - Studio Ghibli

Takahata Isao tốt nghiệp trường Đại học Tokyo năm 1959, sau đó ông được nhận vào Toei Animation - một trong những hãng phim hoạt hình Nhật Bản lớn nhất hiện nay, với vị trí trợ lý đạo diễn. Sau này, ông gặp được Miyazaki Hayao và trở thành họa sĩ cho bộ phim đầu tay Hols: Hoàng tử Thái Dương của Miyazaki. Đây cũng là bước đánh dấu cho sự cộng tác của hai nhà làm phim hàng đầu Nhật Bản nhiều thập kỉ về sau.

Logo của Toei Animation và Stuo Ghibli

Năm 1971, ông rời Toei Animation cùng với Miyazaki Hayao. Cả hai tiếp tục cùng hợp tác trong một số bộ phim hoạt hình và đi đến quyết định cùng nhau xây dựng nên Studio Ghibli vào năm 1985. Giai đoạn thành công nhất của cuộc đời ông cũng gắn liền với tên tuổi của hãng phim hoạt hình này.

2. Cộng sự và đối thủ - Miyazaki Hayao

Takahata Isao và Miyazaki Hayao biết nhau lần đầu vào năm 1968 khi cùng làm việc cho bộ phim hoạt hình Hols: Hoàng tử Thái Dương. Họ đã cùng nhau hợp tác để sáng tạo ra một hình thức mới cho phim hoạt hình.

Từ bên trái qua phải: Hayao Miyazaki, Joe Hisaishi and Isao Takahata.

Trong cuộc phỏng vấn với tờ Variety vào năm 2016, Takahata Isao đã chia sẻ về người đồng hành sau nhiều năm làm việc cùng nhau:

Chúng tôi đã cùng nhau chia sẻ niềm tin của bản thân trong việc tạo ra một thế giới chân thật trong các bộ phim hoạt hình.

Điều này đương nhiên sẽ khiến các tác phẩm hạn chế yếu tố kỉ ảo, nhưng nó hoàn toàn cần thiết cho những ai vẫn đang tin vào các câu chuyện cổ tích.

Bước nhảy vọt lớn không tưởng chỉ thành công khi nó được dựa trên bàn đạp vững chắc của hiện thực.

Takahata Isao chia sẻ thêm, những bộ phim của Miyazaki Hayao rất cuốn hút, nó đã giúp ông nhận ra được trong những bộ phim hoạt hình của mình có điểm gì khác biệt về thông điệp và xúc cảm. Điều đó đã đem lại những tác động tuyệt vời cho những câu chuyện ông viết về sau.

Có thể nói, trong cuộc đời của Takahata Isao, Miyazaki Hayao là người bạn, cộng sự, đối thủ và là người ảnh hưởng không hề nhỏ đối với con đường sự nghiệp của ông.

3. Những tác phẩm để đời

Trong sự nghiệp của Takahata Isao không hề thiếu những bộ phim hoạt hình thành công mang đậm dấu ấn tư tưởng và cách nhìn của ông về cuộc đời. Dưới đây là một số bộ phim nổi bật và quen thuộc đối với khán giả Việt Nam do Takahata Isao đạo diễn.

Chie, Cô Bé Hạt Tiêu

Jarinko Chie (Chie, Cô Bé Hạt Tiêu) là phim hoạt hình dài tập được chuyển thể từ truyện tranh cùng tên, do Tokyo Movie Shinsha và Toho sản xuất, đạo diễn bởi Takahata Isao và được lên sóng lần đầu vào 11 tháng 4 năm 1981.

Bộ phim kể về Chie, một cô bé tuy còn nhỏ tuổi nhưng đã mở một cửa hàng chả nướng và quán xuyến mọi chuyện trong nhà vì cơm áo gạo tiền, người cha lêu lổng ăn chơi và người mẹ vì không chịu nổi người cha nên đã bỏ đi. Hạnh phúc trở về với Chie khi người mẹ quay lại và cha của cô bé bắt đầu thay đổi. Bộ phim đem đến rất nhiều bài học nhân văn về tình cảm gia đình cũng như cuôc sống.

Trailer phim Chie, Cô Bé Hạt Tiêu

Chie, cô bé hạt tiêu quen thuộc hơn với các đọc giả Việt Nam qua bộ truyện tranh được Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản khi chưa có bản quyền vào năm 1998, tái bản vào năm 2003. Ngày 12 tháng 2 năm 2014, bộ truyện tranh này được mua bản quyền và xuất bản đầy đủ.

Trang bìa tập 2 của truyện tranh "Chie, cô bé hạt tiêu" do NXB Kim Đồng phát hành tại Việt Nam

Chuyện Công Chúa Kaguya

Kaguya-hime no Monogatari (Chuyện Công Chúa Kaguya) được ra mắt vào mùa thu năm 2013, là bộ phim cuối cùng của Takahata Isao tại Ghibli. Phim được dựa trên về câu chuyện cổ tích của Nhật Bản Nàng Tiên Ống Tre.

Trailer phim Chuyện công chúa Kaguya

Câu chuyện mở đầu với cuộc sống hạnh phúc của nàng công chúa Kaguya, cô gái nhỏ trong ống tre được gia đình người nông dân tìm thấy và đem về nuôi dưỡng. Một ngày, người cha tìm thấy số tiền lớn trong ống tre. Ông quyết định chuyển nhà đến kinh đô để con gái mình có thể có được một cuộc sống vương giả thật sự. Thế nhưng, Kaguya có mong muốn trở thành một nàng công chúa thực sự hay là một cô gái nông thôn tự do?

Takahata Isao đã dựa trên triết lý của nhà Phật “Đời là bể khổ” để sáng tạo nên bộ phim. Với nét vẽ tinh tế, mềm mại cùng nội dung sâu sắc, Chuyện Công Chúa Kaguya khiến người xem cảm nhận sâu sắc nỗi buồn như một nét đẹp tinh tế của kiếp làm người.

Poster phim Chuyện công chúa Kaguya ra mắt tại Hoa Kỳ.

Chuyện Công Chúa Kaguya đã đem về nhiều thành tựu cho sự nghiệp của đạo diễn Takahata Isao, trong đó phải kể tới Giải phim hoạt hình ở Giải thưởng phim Manichi lần thứ 68 và đề cử cho Phim hoạt hình hay nhất tại Oscar 2015.

Mộ Đom Đóm

Hotaru no Haka (Mộ Đom Đóm) là bộ phim hoạt hình của Studio Ghibli sản xuất vào năm 1988, do Takahata Isao viết kịch bản và đạo diễn. Bộ phim được dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên của Nosaka Akiyuki, vốn được viết dưới dạng bán tự truyện như một lời xin lỗi với người em gái của chính tác giả.

Nhà nghiên cứu lịch sử hoạt hình Ernest Rister đã so sánh bộ phim này với tác phẩm của đạo diễn Steven Spielberg, bộ phim Bản danh sách của Schindler và nói: "Đây là bộ phim hoạt hình nhân văn nhất mà tôi được xem." (Bài viết của Roger Ebert trên rogerebert.com ngày 19 tháng 3 năm 2000)

Bộ phim là bức tranh hiện thực khắc nghiệt về đời sống chiến tranh: đói, nghèo khổ, nhà tan cửa nát và cái chết. Trước ý kiến của những nhà phê bình coi Mộ đom đóm là một bộ phim phản chiến, đạo diễn Takahata Isao lên tiếng khẳng định bộ phim miêu tả sự nguy hiểm khi con người đặt lòng tự trọng của họ cao hơn lý trí, Ông bày tỏ sự ngạc nhiên khi khán giả cảm thông cho người anh Seita thay vì nhận ra những hành động của cậu là nguyên do chính dẫn đến cái chết của em gái mình.

Trailer phim Mộ đom đóm

Không chỉ phản ánh bi kịch chiến tranh, Mộ đom đóm còn gián tiếp chỉ trích sự tham gia của Nhật Bản trong Thế Chiến II. Lòng kiêu hãnh của người Nhật đã làm đất nước Nhật Bản thiệt hại nặng nề.

Ngoài những bộ phim kể trên, Takahata Isao còn để lại cho đời không ít tác phẩm chứa đựng ý nghĩa hiện thực và giá trị nhân văn sâu sắc như: Hành trình đi tìm mẹ, Ngày hôm qua, Pom Poko, Những ngày mùa đông,...