Sao nhí đóng phim người lớn: Tổn thương tâm lý và những hệ lụy nhiều năm sau mới thấy

Hiện tại, những tranh cãi xoay quanh việc ê kíp làm phim Vợ Ba sử dụng diễn viên Nguyễn Phương Trà My 13 tuổi đóng cảnh nóng trong một bộ phim người lớn phân loại C18 vẫn chưa đi đến hồi kết, thậm chí ngày càng trở nên gay gắt hơn giữa các nhóm bất đồng quan điểm.

Một bộ phận người xem nghĩ rằng để bé Trà My đóng phim Vợ Ba là hy sinh vì nghệ thuật, rằng nghệ thuật thì không có biên giới.

Trên thực tế, nếu xem xét những tiền lệ của điện ảnh thế giới, gần như 100% diễn viên nhí phải tham gia cảnh nhạy cảm đều phải đối mặt với chấn thương tâm lý, không sớm thì muộn.

1. Natalie Portman (Léon: The Professional)

Khán giả đam mê phim hành động chắc hẳn đều biết đến phim Léon: The Professional của đạo diễn người Pháp Luc Besson. Khi vào vai cô bé Mathilda trong phim, sao nhí Natalie Portman mới chỉ 11 tuổi.

Trong một quán ăn, Mathilda say rượu và tìm cách hôn "ông chú" Léon (Jean Reno thủ vai). Cảnh nhạy cảm này đã bị cắt trong bản chiếu rạp tại Mỹ. Nhiều nhà phê bình cho rằng cảnh phim này đã lạm dụng diễn viên vị thành niên và có tính chất ấu dâm gây sốc.

Việc cảnh phim nói trên khiến khán giả liên tưởng đến mối quan hệ lãng mạn giữa người đàn ông trưởng thành và một bé gái vị thành niên đã bị dư luận quốc tế phản ứng gay gắt. Thế nhưng so với nụ hôn đồng giới hay những pha đụng chạm trong Vợ Ba thì diễn xuất của Natalie Portman còn "hiền" hơn rất nhiều.

Nói về hậu quả của cảnh nhạy cảm sau khi đóng phim Léon: The Professional, Natalie Portman từng tâm sự rằng ban đầu cô rất thích thú khi phim ra mắt, nhưng nó nhanh chóng trở thành trải nghiệm tồi tệ:

Tôi đã thấy hứng thú khi mở một email của người hâm mộ và đó là một mẩu truyện khiêu dâm mà người ta viết rằng tôi bị cưỡng hiếp.

Một chương trình phát thanh địa phương thì đếm ngược đến ngày tôi được 18 tuổi - thời điểm mà đàn ông có thể ngủ với tôi. Những kẻ phê bình phim thì không ngừng nói về bộ ngực mới nảy nở của tôi.

Lúc đó tôi nhanh chóng nhận ra rằng, kể cả khi tôi mới 13 tuổi nhưng tham gia vào một bộ phim thể hiện sự gợi cảm thì sẽ chỉ mang lại sự bất an, những gã đàn ông bắt đầu bình phẩm về cơ thể khiến tôi rất khó chịu. Thậm chí họ cho rằng họ có quyền như vậy.

Sau khi nhận thức được hậu quả khôn lường, Natalie buộc phải trở nên thận trọng hơn, cô chia sẻ tiếp:

Tôi phải cố tỏ vẻ ra cá tính và nghiêm túc, tạo nên một thói quen ăn mặc lịch sự, kín đáo. Tôi phải tự xây dựng lại danh tiếng cho riêng mình, trở nên thận trọng hơn, bảo thủ hơn, thậm chí nghiêm trọng hơn, như một con "nerd"*. Chỉ như vậy tôi mới cảm thấy được an toàn và lời nói của mình được người khác lắng nghe.

2. Dakota Fanning (Hounddog)

Một trường hợp tiêu biểu khác khiến dư luận tranh cãi không thôi, làm báo chí tốn bao nhiêu giấy mực chính là vụ cưỡng hiếp đối với nhân vật của Dakota Fanning trong phim Hounddog ra mắt năm 2007.

Lúc đó Dakota Fanning mới 12 tuổi, dù cảnh phim mà cô đóng không trực tiếp để lộ bộ phận nhạy cảm nào, tuy nhiên đó là một cảnh mô phỏng quan hệ tình dục không có diễn viên đóng thế (tương tự như trường hợp của phim Vợ Ba).

Mặc dù Dakota Fanning cho rằng đó chỉ là diễn và không hề lên tiếng chỉ trích cảnh quay này, cô cũng không muốn nói nhiều về nó. Tuy nhiên, với những gì đã diễn ra trên phim, dư luận và các tổ chức xã hội dân sự ở Mỹ với không thể làm ngơ với trách nhiệm của họ.

Ted Baehr, Chủ tịch Ủy ban Điện ảnh và Truyền hình Công Giáo cho rằng phim đã vi phạm luật pháp Hoa Kỳ, cụ thể là Luật khiêu dâm trẻ em khi để trẻ vị thành niên tham gia vào một hành vi có tính chất tình dục.

Ông Ted Baehr nói tiếp, cho rằng ngay cả khi Dakota Fanning không phản đối thì vụ việc vẫn phải được xem xét trên góc độ luật pháp:

Trẻ 12 tuổi chưa đủ năng lực hành vi dân sự để đưa ra quyết định của riêng mình. Chúng ta có thể nổi đóa lên khi ai đó đùa cợt về màu da, chủng tộc, nhưng lại có thể làm ngơ khi một đứa bé 12 tuổi bị người ta lợi dụng như vậy?

Khá chắc đoàn làm phim Hounddog đã không muốn trả lời câu hỏi này. Tất nhiên là sau đó nhà chức trách Hoa Kỳ đã điều tra, dù các công tố viên cho rằng chưa đủ bằng chứng kết tội nhưng ít nhất họ đã mở một phiên tòa để xét xử vụ việc, chứng tỏ rằng xã hội không làm ngơ khi có dấu hiệu quyền trẻ em bị xâm phạm.

3. Kirsten Dunst (Interview with the Vampire)

Khi Kirsten Dunst 11 tuổi, cô đã nhập vai ma cà rồng Claudia trong bộ phim Phỏng Vấn Ma Cà Rồng "và hủy hoại" luôn nụ hôn đầu tiên của mình khi đóng cảnh mùi mẫn với Brad Pitt, khi ấy nam diễn viên điển trai đã 29 tuổi.

Về sau, khi đã trưởng thành, mỗi khi được hỏi đến vụ việc, Kirsten Dunst mô tả về nụ hôn đó như một ký ức tồi tệ:

Lúc đó, ai cũng nghĩ rằng "thật may mắn khi được hôn Brad Pitt" nhưng đối với tôi điều đó thật kinh tởm. Sau đó tôi đã không thể hôn bất cứ ai khác cho đến khi tôi 16 tuổi, tôi nghĩ tôi đã trưởng thành hơi muộn.

Cô nói tiếp về trải nghiệm phải hôn người lớn:

Brad Pitt và Tom Cruise giống như anh trai của tôi ở phim trường vậy, vì thế tôi cảm thấy thật kinh khủng khi mình phải hôn anh trai như vậy. Bản thân Brad Pitt cũng nói rằng: "Em nghĩ anh thì sao chứ? Anh đã hôn một cô bé. Không có gì vui cả.”

4. Jodie Foster (Taxi Driver)

Một ví dụ khác chính là phim Taxi Driver, không ai dám phủ nhận đây là một xuất phẩm huyền thoại, nhưng người ta cũng chỉ trích không tiếc lời khi đạo diễn Martin Scorsese đã chọn Jodie Foster đóng vai gái điếm trong khi cô bé chỉ mới 13 tuổi.

Tác phẩm này được cả khán giả lẫn giới chuyên môn nhận định là một trong những bộ phim hay nhất mọi thời đại. Taxi Driver nhận 4 đề cử Oscar, bao gồm phim hay nhất, lại còn đạt giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 1976.

Viện phim Mỹ thuộc Đại học Los Angeles xếp Taxi Driver ở vị trí thứ trong danh sách 100 phim hay nhất của Viện và phim cũng đứng hạng 17 trong số 500 phim hay nhất mọi thời của tạp chí uy tín Empire. Thế nhưng, như đã nói, giá trị nghệ thuật không thể là lý do để lấp liếm những sai phạm.

Kể lại quá trình làm phim Taxi Driver, ngoài việc cảm thấy khó chịu khi đạo diễn Michael Scorsese có thái độ hơi khinh bạc, Jodie Foster còn có trải nghiệm rất đáng quên với bạn diễn Robert De Niro lúc đó đã 33 tuổi. Bản thân Robert De Niro cũng không vui vẻ gì.

Cô tâm sự trên sóng truyền hình cùng chương trình The Graham Norton Show:

Martin Scorsese bảo tôi: "Kéo khóa quần anh ta ra đi" rồi cười cợt và sau đó đẩy tôi qua cho Robert De Niro, chú ấy sẽ chỉ cho tôi những gì phải làm.

Sau đó tôi và Robert De Niro phải tập chung với nhau nhiều, chú ấy thì ngày càng trở nên ít nói hơn, cư xử lạ lùng hơn.

Tôi chẳng dám nói chuyện vì trông chú ấy rất đáng sợ, sau ngày đầu tiên khi học kịch bản xong tôi chẳng muốn giao tiếp với chú ấy thêm lần nào nữa, tôi đã như hóa đá vì sợ.

Thậm chí chúng tôi cùng nhau hoàn thành bộ phim mà không thực sự có một cuộc trò chuyện nào ra hồn cả. Tôi cố tránh mặt chú ấy.

Nhưng đến ngày cuối cùng, khi Robert đến trước mặt tôi và tôi đã nói với nước mắt lưng tròng rằng tôi lo sợ ra sao thì chú ấy cũng nói lại rằng:

"Chú cũng sợ cháu vậy."

Trong quá trình học hỏi cách xây dựng nhân vật với Robert De Niro, Jodie Foster đã phải làm nhiều thứ không mong muốn bao gồm cả việc ăn mặc hở hang đi dạo phố để "hiểu" một gái điếm là như thế nào. Rõ ràng đó là điều khó khăn cho cả hai.

Nói thêm một chút, trước khi đóng phim Taxi Driver, Jodie Foster đã được tư vấn, kiểm tra tâm lý bởi bác sỹ của Đại học California tại Los Angeles theo yêu cầu của Ủy ban Lao động California. Có thể nói nhà sản xuất đã thận trọng hết cỡ khi để trẻ vị thành niên đóng phim người lớn nhưng vẫn không tránh khỏi chỉ trích.

Như vậy, câu hỏi đặt ra khi đối chiếu với chuyện của Jodie Foster là liệu một trường hợp như phim Vợ Ba ở Việt Nam, trước khi quyết định khởi quay cảnh nóng với bé Trà My 13 tuổi, đạo diễn Nguyễn Phương Anh và nhà sản xuất đã tham vấn với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc chuyên gia tâm lý của Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam hay không?

5. Mariel Hemingway (Manhattan)

Một trường hợp khá đặc biệt chứng tỏ phim trường là nơi nguy hiểm với những diễn viên trẻ còn thiếu bản lĩnh, thiếu từng trải, trong khi bố mẹ của họ lại quá vô tâm. Diễn viên Mariel Hemingway (cháu của nhà văn nổi tiếng Ernest Hemingway) từng trải qua những cảm xúc sợ hãi, bất an khi làm việc cùng đạo diễn Woody Allen nổi tiếng "mê gái trẻ" trong tựa phim Manhattan (1979).

Woody Allen đảm nhiệm cả vai trò đạo diễn, biên kịch và kiêm luôn nam chính. Chuyện phim kể về một biên kịch đứng tuổi hẹn hò với một cô gái 17 tuổi. Khi đảm nhận vai cô gái, nữ diễn viên Mariel Hemingway cũng đang ở tuổi 17. Woody Allen đã sắp đặt như vậy để phim chân thực và tự nhiên hết mức có thể.

Một ngày nọ, Mariel Hemingway nhận ra rằng Woody Allen đang cố gắng "gài bẫy" cô vào một sự đã rồi.

Trong tự truyện Out Came the Sun: Overcoming the Legacy of Mental Illness, Addiction, and Suicide in My Family (Vượt qua lời nguyền của bệnh tâm thần, nghiện ngập và tự tử trong gia đình tôi), Mariel đã tỏ bày về rắc rối với Woody Allen:

Mối quan hệ của chúng tôi trong sáng, cho đến một ngày nọ tôi cảm thấy ông ta dường như nảy sinh tình cảm với tôi thì phải. Thế nhưng, sau đó tôi gạt bỏ chuyện đó qua một bên khi nghĩ rằng nó cũng bình thường thôi nếu một người đàn ông trung niên nhiệt tình khi ở gần cô gái trẻ.

Một ngày nọ, Woody Allen đến nhà cô, ở lại một ngày và mời cô đi Châu Âu với ông. Chia sẻ với Fox News, Mariel cho biết cô đã cố cảnh báo với bố mẹ về lời mời đáng ngờ này:

Con không chắc việc sắp xếp phòng ngủ như thế nào đâu, không biết là con có được ở phòng riêng khi đến Paris hay không, Woody không nói rõ, thậm chí không nhắc gì tới điều đó.

Tôi muốn họ (bố mẹ cô) can thiệp, nhưng họ lại còn ủng hộ tôi đi nữa chứ.

Đêm đó, cô đã suy luận và ra quyết định:

Sẽ không có chuyện phòng riêng ở đây, kế hoạch của ông ta là ngủ chung phòng với tôi.

Sau đó, Mariel đã ra phòng khách gặp Woody và nói:

Cháu sẽ không nhận được phòng riêng của mình, phải không? Vậy cháu sẽ không đến Paris với chú được.

Vị đạo diễn 44 tuổi rời khỏi nhà Hemingway sáng hôm sau mà không nói gì thêm, rõ ràng Mariel đã đoán đúng tim đen của Woody Allen, nếu ông ta trong sáng về mục đích của chuyến đi thì đã sắp xếp phòng riêng cho cô rồi.

Chia sẻ thêm về mối quan hệ ngoài đời với Woody Allen, Mariel nói:

Ngoài đời thật, tôi và Woody không có quan hệ thân mật gì, nhưng ông ta đã cố để làm tôi cảm thấy là như vậy với một cách rất thông minh. Ông ta dẫn tôi đi nghe hòa nhạc, đi thăm thú bảo tảng. Ông ta nói với tôi những lời hay ý đẹp.

Trở lại chủ đề chính là nụ hôn "chú - cháu" gây tranh cãi trong Manhattan, Mariel Hemingway tiết lộ:

Tôi chưa bao giờ hôn bất cứ ai. Vì vậy, nụ hôn trong xe taxi ở Công viên Trung tâm làm tôi sợ hãi. Nó khiến tôi sống trong lo lắng suốt nhiều tuần sau đó. Rất may, đó là một cảnh longshot nên tôi không phải làm lại nhiều lần. (quay toàn cảnh, chỉ quay trọn vẹn 1 lần, không cắt - đổi góc quay).

Với ví dụ từ những tiền lệ trên, có thể thấy dư luận xã hội và giới truyền thông, các tổ chức chính phủ, ban ngành đoàn thể ở các nước phát triển, cụ thể là ở Mỹ và Châu Âu cũng rất quan tâm đến vấn nạn trẻ em vị thành niên đóng cảnh nóng trong phim người lớn.

Quả thật, có rất nhiều rủi ro mà diễn viên trẻ, kể cả bé trai lẫn bé gái phải đối mặt khi nhà sản xuất và gia đình liều lĩnh để họ tham gia đóng cảnh nóng. Không nên trao số phận của những tâm hồn trẻ thơ vào tay của các nhà biên kịch hoặc đạo diễn mà thiếu sự cân nhắc cả trên phương diện pháp luật lẫn nghiên cứu về tâm lý học tuổi dậy thì.

Hoa Kỳ đã mở những phiên tòa để xem xét các ê kíp làm phim có dấu hiệu xâm hại trẻ em, các nước Châu Âu đã cắt, cấm hoặc hạn chế lưu hành những phim gây tranh cãi. Họ vẫn trao nhiều giải thưởng, vinh danh đạo diễn và diễn viên, nhưng cũng đã không rũ bỏ trách nhiệm, không rũ bỏ lương tâm vì hai chữ "nghệ thuật".

Đơn giản là vì, cái đẹp không thể vượt lên trên cái thiện, không thể ngụy biện vì lý do gì đi nữa.