‘Người Đàn Ông Mang Tên Ove’- Cuộc đời của ông già khao khát được chết

1. Ông Ove cần lý do để sống

Có lẽ một trong những đặc điểm của xã hội tự do và độc lập là chúng ta có thể sống mà không cần có người yêu. “Ế là phong cách sống tinh tế”, “Ế vì em thích thế” trở thành khẩu hiệu sống mới.

Nhưng sự thật là có một số người không cảm thấy như vậy. Những người đó sống cô độc đủ lâu đến mức gần như không nhận ra mình cũng có khao khát yêu và được yêu.

Khi tình yêu đến vào một ngày không báo trước, khao khát đó đột nhiên được đánh thức, họ cảm thấy giờ mình mới sống lại hoặc thậm chí cuộc sống giờ mới chính thức bắt đầu. Ông Ove chính là một người như vậy.

Ông Ove trong tác phẩm Người Đàn Ông Mang Tên Ove là một ông già ghét mèo. Chỉ từ một câu này thôi, chúng ta có thể suy ra nhiều điều về ông Ove: sạch sẽ, ngăn nắp, tỉ mỉ, kỹ tính, cẩn thận.

Đấy là chúng ta hình dung thế. Còn những người không ưa Ove thì bảo đây là lão già dở hơi, khó chịu, không tin tưởng con người. Còn những người quý mến Ove thì khen ngợi ông hết lời: nghiêm túc, thẳng thắn, có trách nhiệm, nói ít làm nhiều, đề cao tính kỷ luật và công bằng. Một con người tử tế và đàng hoàng. Một người đàn ông sinh nhầm thời đại.

Vì lẽ đó nên ông Ove luôn khép mình. Ông khép mình đến mức không nhận ra sâu trong lòng vẫn tồn tại một hạt mầm tình yêu. Khi người con gái dịu dàng, thích đọc sách và yêu mèo ấy xuất hiện, hạt mầm của ông Ove cuối cùng cũng vươn mình ra khỏi lớp đất khô cằn và bung nở những đóa hoa đẹp đẽ nhất, thơm ngát nhất.

Người ta chưa bao giờ hỏi ông sống như thế nào trước khi gặp bà. Nhưng nếu ai đó hỏi, Ove sẽ đáp rằng mình chưa từng sống.

Ông Ove yêu bà Sonja, yêu lắm. Ông yêu bà khi là gã công nhân vệ sinh trên những chuyến tàu muộn, khi ông mồ côi cha mẹ, bị lừa hết tiền và không còn mục tiêu sống. Ông yêu bà nên việc duy nhất ông có thể làm là nỗ lực vì bà. Ông yêu bà đến mức chỉ muốn nghe bà nói về những điều bà thích trong suốt phần đời còn lại. Ông biết mình yêu bà là bởi lần đầu tiên gặp nhau, rất lâu rồi, ông mới mỉm cười trở lại.

Nghe sến nhưng thật lòng, đến mức khiến đám thanh niên tôn vinh khẩu hiệu “Ế trong tư thế ngẩng cao đầu” phải tự hỏi bao lâu rồi mình chưa có một mối tình đẹp đẽ và đáng trân trọng như vậy, đến khi nào mình mới gặp người phụ nữ khiến mình được sống trọn vẹn và sẵn sàng làm tất cả vì người ấy.

2. Và ông Ove cũng cần lý do để sống tiếp

Nếu có ai hỏi, ông sẽ đáp rằng ông chưa từng sống trước khi được sống cùng bà. Và sau khi bà ra đi cũng thế.

Với ông Ove, cuộc sống của ông đã chấm dứt kể từ ngày bà Sonja không còn. Cây tình yêu của ông đã chết sau gần 40 năm nở hoa. Chẳng còn lý do gì để sống, ông quyết định tự tử.

Nếu không gặp bà Sonja, liệu ông Ove có tự vẫn không? Câu trả lời là không, vì lúc đó ông vẫn còn trẻ, có thể gồng mình sống tiếp và vẫn còn có giá trị cho xã hội. Còn bây giờ, ông Ove đã mất bà Sonja, bị buộc phải nghỉ hưu, không có con cháu, không thể hòa nhập với thời đại chỉ dùng iPhone và sớm muộn gì cũng sẽ bị tống vào trại dưỡng lão. Nếu đó là cuộc sống thì ông thà tự kết liễu bản thân luôn cho xong.

Những năm tháng tuổi trẻ, vào lúc ảm đạm nhất, tình yêu đã cứu rỗi ông Ove. Và khi ở tuổi xế chiều, lúc đơn độc nhất, tình người lại cứu sống ông một lần nữa. Đây cũng chính là điểm độc đáo của tác phẩm này.

Fredrik Backman không cố đưa ra một thông điệp hay một câu chuyện có tầm vóc lớn lao. Anh chỉ kể lại câu chuyện về cuộc đời của một người đàn ông từ khi là một chú nhóc, là cậu trai trẻ, cho đến khi là người đàn ông trưởng thành chững chạc, và cuối cùng là ông già bị người ta gán cho mấy từ như lẩm cẩm, lạc hậu, dở hơi.

Ove chỉ là người đàn ông mong muốn những thứ đơn giản trong cuộc sống. Khi còn trẻ, đó là một công việc để làm, một chiếc xe đàng hoàng, một căn nhà có những thứ cần sửa và một người phụ nữ để yêu thương trọn đời.

Khi về già, xã hội không cần đến ông, bạn đời cũng chẳng còn, thứ ông Ove cần càng đơn giản hơn: một căn nhà, một chiếc xe, giúp được mọi người và có vài người quan tâm đến mình. Đối với một người già, chỉ cần vậy là đủ.