Chưa khi nào người Đông Nam Á đoàn kết như lúc người da trắng chê bai đồ ăn của mình

Các nước ASEAN có thể khó đạt được thỏa thuận trong các tranh chấp biên giới, nhân quyền hoặc hội nhập kinh tế. Nhưng điều dễ dàng để người Đông Nam Á đoàn kết lại chính là nói đến ẩm thực. Tuần trước, một người da trắng phương Tây tweet một bảng xếp hạng món ăn của các nước Đông Nam Á gây ra nhiều tranh cãi.

Tom Pepinsky, một học giả và chuyên gia về chính trị Đông Nam Á tại Đại học Cornell, đã tweet một danh sách ngắn Xếp hạng ẩm thực các quốc gia Đông Nam Á, đặt món ăn Việt Nam là ngon nhất và món ăn tệ nhất thuộc về Philippines.

Đây là một ý tưởng khá tệ. Bản thân tweet này đã đủ gây ra sự phẫn nộ trên Twitter, nhưng thêm dầu vào lửa, Pepinski đã viết trong một tweet khác: "Danh sách này là chính xác, bỏ qua các món ăn phụ".

Có vẻ như vì đặt ẩm thực Philippines ở cuối danh sách, Pepinsky nhận lại hầu hết các phản ứng dữ dội từ người Philippines.

Điều khiến tweet của vị học giả này trở nên rắc rối hơn là đã sử dụng thuật ngữ ẩm thực quốc gia, một khái niệm khá vô lý. Chỉ riêng Indonesia có khoảng 300 dân tộc, mỗi nhóm có phương ngữ, truyền thống và ẩm thực riêng.

Fadly Rahman, một nhà sử học ẩm thực tại Đại học Padjadjaran cho biết, thật sự có vấn đề khi liên kết ẩm thực với khái niệm quốc gia. Những giả định như vậy sẽ chỉ làm cho một nền văn hóa cảm thấy vượt trội hơn những nền văn hóa khác.

Trong nhiều thập kỷ, người Malaysia và Indonesia luôn gây chiến vì món rendang, cả hai đều tuyên bố đây là món ăn truyền thống của họ. Còn đối với Rahman, tất cả đều chỉ lãng phí thời gian.

"Người Minang từ Indonesia và người Malaysia thuộc cùng một nhóm dân tộc.Sự xuất hiện của quốc gia hậu độc lập, ngoài chủ nghĩa thực dân khiến người ta nói những điều như thế. Cuối cùng, họ bị chia rẽ, nền văn hóa được cho là hợp nhất lại trở thành một công cụ gây chia rẽ."

Benedict Anderson, một chuyên gia nổi tiếng trong nghiên cứu Đông Nam Á, cũng là giáo sư tại Đại học Cornell, cho rằng ranh giới địa chính trị của chủ nghĩa thực dân có tác động đến ẩm thực của nó.

Trong cuốn sách "Imagined Communities", Anderson tiết lộ rằng Đông Nam Á từng là một khu vực phát triển hơn về mặt văn hóa, bao gồm cả truyền thống ẩm thực. Chỉ trong hai thế kỷ qua, các ranh giới chính thức mới được tạo ra vì chính quyền thuộc địa đưa ra khái niệm về sự khác biệt về chủng tộc cũng như quốc gia.

Nếu Pepinsky nhớ những gì Anderson nói, có lẽ ông ấy sẽ suy nghĩ kỹ trước khi tweet danh sách của mình.