Ơ kìa: Hoạt hình vốn chưa bao giờ dành cho... trẻ em?

Từ những ngày đầu tiên, hoạt hình vốn là dành cho người lớn, với những nét vẽ khêu gợi và xoáy sâu vào các chủ đề nhức nhối của người lớn. Từ năm 1918, họa sĩ Winsor McCay, được coi là Cha đẻ của Họat hình hiện đại đã bắt đầu đưa các vấn đề nóng hổi của đời sống, như bộ phim The Sinking of the Luistania (1918) được Cục lưu trữ phim quốc gia coi là bộ phim hoạt hình đầu tiên trong ngành. Sự nổi tiếng của nó và nhiều phim hoạt họa ngắn chính là bước đầu của một ngành công nghiệp trị giá tỉ đô sau này.

Người lớn "bé lại" thành trẻ em

Trong Kỷ nguyên Nhạc Jazz (Jazz Age, kéo dài trong hai thập niên 20 và 30), các nhân viên của những xưởng phim hoạt hình chủ yếu mới bước qua tuổi vị thành niên. Đây là lí do tại sao tính cách các nhân vật hoạt hình lúc này thường tinh nghịch, hài hước nhưng vẫn còn rất ngây thơ. Một số nhân vật nữ còn được minh họa trong bộ đồ kiệm vải và nghiện rượu.

Cũng vào thời điểm này, Hollywood là tâm điểm của sự chỉ trích từ công chúng bởi những scandal. Một Đạo luật có tên Đạo luật Hays 1934, có hiệu lực đến năm 1968 nhằm "chấn chỉnh" nội dung của các tác phẩm hoạt hình lưu thông trên thị trường. Một số chủ đề bị cấm như từ ngữ, tư thế hay bài hát có tính xúc phạm, hàm ý tình dục hay báng bổ tôn giáo.

Đạo luật mới ra đã giáng đòn chí mạng vào nhiều xưởng làm phim hoạt hình thời đó, đặc biệt là Fleischer Studios tại thành phố New York. Xưởng phim này sau đó phải thiết kế lại nhân vật Betty Boop nổi tiếng của hãng từ một biểu tượng sex thành một giáo viên nữ nhút nhát nếu không muốn phim của mình bị ngưng chiếu.

Betty Boop trước Đạo luật Hays

Và sau khi đạo luật này được thực thi

Còn với đối thủ chính của Fleischer, Walt Disney vốn gây được thiện cảm với những nội dung trong sáng, thân thiện với trẻ em, đạo luật nói trên là một "phước lành". Ngay lập tức, các bộ phim đã trở thành tiêu chuẩn vàng cho toàn ngành và mở ra Kỷ nguyên Vàng của hãng với những bộ phim như Snow White and Seven Dwarfs, Cinderella. Một cái tên khác trong ngành là Warner Bros. cũng sớm "vớ bở" với loạt phim hoạt hình ngắn hài hước như Looney Tunes and Merrie Melodies.

Sự quay lại đầy khó khăn của hoạt hình cho người lớn

Đến đầu những năm 50 và 60 của thế kỷ 20, xuất phát từ sự cấp thiết trong nhu cầu sáng tạo nội dung cho TV mà người xem chủ yếu là trẻ em và thanh thiếu niên, một số phim hoạt hình đời cũ cũng được phát sóng trở lại, với nhiều thay đổi với bản gốc. Rất nhiều nhân vật hoạt hình nổi tiếng từ nhiều thập niên trước như Bugs Bunny, Mickey Mouse đã trở thành một phần tuổi thơ của nhiều thế hệ từ đây.

Sự trỗi dậy của TV cũng đã khiến cho nhiều xưởng phim bị phá sản do không cạnh tranh được về giá thành. Để tiết kiệm chi phí và kịp với yêu cầu của nhà đài, họa sĩ hoạt hình đã phải dùng lại các khung hình cũ, thay vì vẽ những khung hình mới. Cách làm này, dù giúp tiết kiệm thời gian nhưng lại có tác động tiêu cực đến chất lượng bộ phim. Vào thập niên 80, phim hoạt hình trình chiếu trên TV tại Mỹ chủ yếu đều có lồng ghép nội dung quảng cáo hoặc khá cẩu thả về nét vẽ.

Sau khi đạo luật Hays hết hiệu lực vào năm 1968, hoạt hình dành cho người lớn như Bambi Meets Godzilla hay Escalation bắt đầu xuất hiện trở lại, bất chấp khó khăn tiếp cận khán giả đại chúng trong thời gian đầu. Bộ phim thành công về mặt thương mại nhất có thể nói đến Fritz the Cat của họa sĩ Ralph Bakshi, thu lại 90 triệu USD toàn cầu vào năm 1972. Dựa trên truyện tranh cùng tên của Robert Crumb, câu chuyện là sự châm biếm với xã hộ thập niên 60 với những chủ đề như tình dục, ma túy hay mâu thuẫn sắc tộc. Fritz the Cat cũng là bộ phim đầu tiên được gắn mác X - dành cho khán giả trên 18 tuổi.

Nở rộ và những thành công vang dội

Nhu cầu về nội dung cho các kênh truyền hình cáp kéo dài cả ngày chính là thời cơ tuyệt vời cho sự phát triển của phim hoạt hình cho người lớn. Hai trong số những phim hoạt hình dành cho khán giả trưởng thành đáng nhớ nhất phải nói đến The Simpsons (Matt Groening), ra mắt năm 1989 trên đài Fox và Space Ghost Coast to Coast (Mike Lazzo) trên kênh Cartoon Network vào năm 1993.

Trên màn ảnh rộng, bộ phim hoạt hình có người thật đầu tiên Who Framed Roger Rabbit (1988) thì được trao đến bốn giải Oscar năm ấy. Sự thành công của những cái tên kể trên thể hiện sự cải thiện đáng kể chất lượng và nội dung trong phim hoạt hình người lớn.

Đến những năm 2000, nhiều phim hoạt hình cho người lớn cũng đổ bộ vào cả những kênh truyền hình cáp cho gia đình như Beavis and Buttheads (Mike Judge), Family Guy, American Dad (Seth MacFarlane) hay South Park (Trey Parker và Matt Stone). Các phim hoạt hình kể trên đã trở thành tượng đài cho dòng phim gia đình, thu hút một lượng khán giả lớn ở mọi độ tuổi và giành được nhiều giải thưởng lớn.

Vào năm 2001, kênh hoạt hình Cartoon Network đã cho lên sóng một chương trình vào đêm muộn dành riêng cho người lớn có tên Adult Swim. Các bộ phim được phát sóng trong chương trình đã lập tức thu hút lượng lớn khán giả theo dõi bởi sức hút từ nội dung. Đến năm 2005, đài phát thanh Turner Broadcasting đã thông báo cho tách riêng Adult Swim khỏi kênh Cartoon Network thành một kênh riêng.

Từ đây, một lượng lớn những phim hoạt hình, vốn đả động đến nhiều nội dung nhạy cảm như tình dục, ma túy (Archer), chủ nghĩa hư vô (Rick and Morty) hay phân biệt chủng tộc (Boondocks) lần nữa khẳng định lại tiềm năng sáng tạo vô hạn với mảng nội dung cho người lớn.

Một show hoạt hình cho người lớn khác cũng rất được ưa chuộng là Bojack Horseman, làn sản phẩm riêng của nền tảng stream phm Netflix. Trong sáu mùa phim, câu chuyện về diễn viên hài nửa người nửa ngựa đã không ngần ngại xoáy sâu vào nhiều chủ đề như phá thai, bạo lực gia đình, bệnh trầm cảm.

Cùng lối kể truyện hấp dẫn, lời thoại thông minh, Bojack Horseman được ca ngợi là một trong những TV series hay nhất của ông lớn Netflix. Hiện tại, mùa cuối của bộ phim vẫn đang được stream trên Netflix và nhận được rất nhiều ca ngợi từ các nhà phê bình. Với những thành công không thể chối cãi, người ta càng có lý do kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng cho các phim hoạt hình cho người lớn.