Có hay không việc bố mẹ có 'con yêu, con ghét'?

Nếu bạn sống trong gia đình có nhiều anh chị em và muốn bắt đầu một "cuộc chiến", hãy thử hỏi: "Mẹ thương đứa nào nhất?". Đa phần các bà mẹ đều nói rằng tình thương của họ chia đều cho tất cả các con, nhưng những đứa con thì không nghĩ như vậy. Giáo sư ngành Xã hội học Jill Suitor thuộc trường Đại học Purdue (TEDxPurdueU Talk: So you think you're Mom's favorite?) cùng đồng tác giả là Karl Pillemer thuộc trường Đại học Cornell đã nghiên cứu về sự thiên vị của cha mẹ dành cho con cái trong suốt gần hai thập kỉ qua. Kết quả của cuộc nghiên cứu đã khẳng định mối nghi ngờ của những đứa con: Các ông bố bà mẹ luôn sẽ thương một đứa con nhỉnh hơn những đứa còn lại, ít nhất là trong một số trường hợp nhất định.

Bước khởi đầu

Sau khi Suitor quyết định "dấn thân" vào đề tài này, cô khá lo lắng liệu có vị phụ huynh nào thừa nhận việc mình có "con yêu, con ghét" hay không. Cô kể lại: "Khi tôi nói chuyện với mẹ chồng về đề tài nghiên cứu này trong giai đoạn lên kế hoạch, bà ấy nói rằng nếu ai hỏi bà chọn con trai hay con gái, bà sẽ nói bà yêu chó nhất".

Điều thôi thúc Suitor và cộng sự tiếp tục nghiên cứu đề tài này chính là cơ hội để có cái nhìn tổng thể về một gia đình - mối quan hệ giữa cha mẹ và tất cả con cái, thay vì chỉ từng người con một. Theo giới học thuật, "mối quan hệ giữa các thế hệ thường được nghiên cứu dưới góc nhìn của một thành viên trong mỗi thế hệ", Suitor giải thích. Vậy nên, các nhà nghiên cứu sẽ chọn một đứa con trong gia đình và bố hoặc mẹ sẽ nói về đứa con đó. Suitor và Pillemer đồ rằng điều đó sẽ làm mất khá nhiều dữ liệu hữu ích và có thể làm "xiên vẹo" cái nhìn về tình cảm gia đình.

Bắt tay vào thực hiện cuộc nghiên cứu

Suitor và Pillemer bắt đầu tìm kiếm các bà mẹ trong khoảng từ 65 đến 75 tuổi và có ít nhất hai đứa con đã trưởng thành. Họ hợp tác với trường Đại học Massachusetts để chọn ra những người phụ nữ sống ở Boston đúng với tiêu chí đề ra. Họ được gửi thư để giải thích về cuộc nghiên cứu và được phỏng vấn qua điện thoại để xác nhận. Tổng cộng có 556 bà mẹ tham gia.

Khi phỏng vấn trực tiếp, nhóm thực hiện hỏi các bà mẹ một số câu hỏi khá thẳng thắn.

"Ai (trong những đứa con) là người bạn sẽ tâm sự về những vấn đề cá nhân?"
"Bạn muốn được ai chăm sóc khi về già hay lúc ốm đau?"
"Bạn thấy thân thiết với ai nhất về mặt tình cảm?"
"Bạn tự hào về ai nhất?"

Bên cạnh đó cũng có những câu hỏi ngược với các câu trên:

"Bạn thất vọng về ai nhất?"
"Bạn mâu thuẫn với ai nhiều nhất?"

Có một số câu hỏi với mục đích kiểm tra về những thông tin cơ bản của con cái như:

"Con bạn sống cách đây bao xa?"
"Con bạn đang làm công việc gì?"

Sau đó, những người con cũng được hỏi những câu tương tự về bản thân và anh chị em của họ như: "Mẹ bạn muốn được ai chăm sóc khi về già hay lúc ốm đau?". Cuối cùng, mỗi đứa con sẽ đánh giá mối quan hệ giữa họ và hai anh chị em gần tuổi nhất để kiểm tra mức độ thân thiết. Và tất nhiên, các nhà nghiên cứu sẽ hỏi câu hỏi "đắt giá": "Bạn thương đứa con nào nhất?" và "Mẹ bạn thương ai nhất?".

Vậy, ai là người được thương hơn?

Thông thường,

"số lần con gái được chọn áp đảo so với con trai", Suitor nói. Con út cũng được chọn nhiều hơn con đầu hoặc con thứ. Một điểm thú vị là, khi các bà mẹ được hỏi để chọn ra đứa con thân thiết nhất và cũng có nhiều mâu thuẫn nhất, họ đều chọn con gái. "Nghĩ về những mối quan hệ thật sự có ý nghĩa với bạn, những mối quan hệ bạn muốn thật hoàn hảo", Suitor giải thích. "Bạn luôn muốn chúng được duy trì và khi bạn thấy có cái gì "sai sai", bạn bắt đầu loay hoay tìm cách làm chúng tốt đẹp hơn". Và điều đó dẫn đến điều gì? Mâu thuẫn.

Nhóm nghiên cứu tự hỏi: Liệu câu trả lời của người mẹ và những đứa con có trùng khớp?

Kết quả cho thấy, những đứa con không giỏi trong việc đoán xem mẹ chúng thương ai nhiều nhất - hoặc ít nhất. Trước đó, Suitor và Pillemer đoán rằng những đứa con là những người tự tin nhất với sự lựa chọn của mình và sẽ đưa ra đáp án đúng, nhưng sự thật không phải như vậy. "Chỉ có 39% là đoán chính xác, và những đứa con không được chọn lại là người được Mẹ thương nhất", Suitor nói. Trong một diễn biến khác, những đứa con đang làm cha mẹ cũng không thể đưa ra câu trả lời chính xác cho câu hỏi "Mẹ thương đứa nào nhất?".

Là người được mẹ thương nhất không chỉ có "Mẹ yêu con" và phần bánh to nhất

Trong một nghiên cứu, Suitor và cộng sự phát hiện ra rằng là "con cưng" của Mẹ, hoặc bạn nghĩ bạn như vậy, cũng phải chịu không ít "tổn thất" về mặt tâm lý. Nên nhớ rằng, đối tượng được nghiên cứu là các bà mẹ lớn tuổi và những đứa con đã trưởng thành. "Có một sức nặng đi đôi với việc là người gần gũi nhất với mẹ về mặt tình cảm, nhất là khoảng thời gian sau này," Suitor giải thích. "Bạn sẽ cảm thấy cực kì lo lắng cho Mẹ."

Đứa "con cưng" sẽ thấy muộn phiền khi mẹ ngày càng già yếu và phải đối diện với những vấn đề về sức khỏe. Áp lực đến từ phía các anh chị em khác cũng ngày càng tăng lên. Là "nỗi thất vọng" của Mẹ (dù bà ấy có đồng ý hay không) cũng phải trải qua những triệu chứng buồn phiền tương tự.

Câu chuyện của 7 năm sau

Vào thời điểm này, khi các bà mẹ đang trong độ tuổi từ 72 đến 82 đang cần người chăm sóc, các nhà nghiên cứu (cùng với Trợ lý Giáo sư Megan Gilligan thuộc trường Đại học Purdue) muốn thấy mối quan hệ giữa họ và con cái đã thay đổi như thế nào. Họ hỏi các bà mẹ rằng đứa con nào vẫn sẵn sàng tham gia vào cuộc nghiên cứu nếu các bà mẹ cần giúp đỡ về thân thể vì chấn thương và bệnh tật trong 2 năm qua. Họ muốn tìm hiểu xem liệu nhận sự chăm sóc của đứa "con cưng" (hoặc không) có ảnh hưởng đến tâm lý của người mẹ hay không.

Theo kết quả, người mẹ nhận sự chăm sóc từ đứa con họ thương nhất không chắc chắn sẽ có tác động về tâm lý, nhưng nếu họ chỉ nhận được sự chăm sóc của đứa con họ không thích nhất, họ sẽ thấy buồn phiền và hụt hẫng. "Một điểm đã trở nên rõ ràng trong xuyên suốt các trường hợp là dù các con có chăm sóc người mẹ như một "bà hoàng", không gì có thể bù đắp được sự vắng bóng của đứa con họ yêu thích", nhóm nghiên cứu viết.

Chi tiết đáng chú ý trong kết quả của cuộc nghiên cứu tiếp nối

Đứa "con cưng" của các bà mẹ không thay đổi theo thời gian. "Thật bất ngờ, phần lớn các bà mẹ đều gọi tên cùng một đứa con như 7,8 năm về trước cho những câu hỏi bây giờ". Suitor nói. Vì vậy, Suitor khuyên rằng bạn đừng quá quan tâm đến việc ai được thương hơn ai. "Anh chị em là những người thân cận sẽ theo và ủng hộ bạn suốt cuộc đời", cô nói, "nhưng chỉ khi những mối quan hệ này không có sự thù địch và cạnh tranh". Nói cách khác vượt qua những bất đồng và đừng xem anh chị em của bạn là "đối thủ", hãy xem họ là những người bạn thân trong cuộc sống.

Xem thêm TEDxPurdueU Talk của Jill Suitor ở đây: