Elsa Schiaparelli - Couturier nổi tiếng theo đuổi trường phái siêu thực trong thời trang

Elsa Schiaparelli là nhà thiết kế người Pháp gốc Ý nổi tiếng với những tác phẩm độc đáo gắn liền với chủ nghĩa Siêu thực. Trong khi những người bạn của bà như Gabrielle Chanel hay Madeleine Vionnet đặt ra các tiêu chuẩn về vẻ đẹp và gu ăn mặc trong thế giới thời trang thì Elsa đã vượt qua các quy chuẩn để theo đuổi phong cách của riêng mình. 

Elsa Schiaparelli sinh năm 1890 ở Rome và sống trong một căn hộ của gia đình ở Palazzo Corsini. Theo lời kể của bà, tuổi thơ là những chuỗi ngày khó khăn và bà luôn cố gắng chống lại sự kiểm soát của cha mẹ và xã hội. Ngay từ khi còn nhỏ, bà đã ưu tiên nhu cầu tự do cá nhân, thứ mà sau này được thể hiện rõ nét qua các thiết kế. Vì háo hức muốn tránh sự thúc giục của cha mình trong việc kết hôn với một quý tộc Nga, Elsa đã tận dụng cơ hội chăm sóc trẻ em ở London vào năm 1913. Năm kế đến, bà vội vã kết hôn và chuyển đến sống ở Nice. Năm 1920, bà ly thân và làm nhiều công việc lặt vặt khác nhau để tự trang trải cuộc sống cho đến khi chuyển đến Paris vào năm 1922. Trước đó, trong chuyến hành trình đến Mỹ vào năm 1916, bà đã tình cờ gặp Gabrielle Picabia, vợ của họa sĩ người theo đuổi phong trào nghệ thuật nổi loạn (Dadaism). Tình bạn bền chặt giữa hai người đã thúc đẩy Elsa gia nhập những người ủng hộ trường phái nghệ thuật Siêu thực và sau đó quen biết với nhà thiết kế thời trang Paul Poiret vào khoảng năm 1924. Ở thời điểm đó, Elsa đang học viết lách, điêu khắc vàng và may quần áo cho mình và người bạn thân. Paul đánh giá cao về sự tinh tế trong nghệ thuật của bà, từ đó, ông khuyến khích Elsa theo đuổi thời trang như một lối thoát thích hợp cho thiên hướng nghệ thuật của bà. 

Trong những năm đầu sự nghiệp, bà làm việc với tư cách là nhà thiết kế tự do và bán các tác phẩm của mình. Elsa đã mở một xưởng may nhỏ ở rue de l’Université vào năm 1927, kết hợp thế giới thời trang Âu Mỹ vào bộ sưu tập đầu tiên. Bộ sưu tập bao gồm những chiếc áo len thủ công được tô điểm bằng hoa văn trompe l’oeil trắng đen - một chủ đề sau này đã trở thành nét đặc trưng của thương hiệu Elsa Schiaparelli - nhanh chóng thu hút được những khách hàng người Mỹ và mở đường cho sự nghiệp của bà khi nó xuất hiện trên tạp chí Vogue Pháp. 

Sau thành công từ những chiếc áo len, Elsa đã phát hành bộ sưu tập Pour le Sport giới thiệu một loạt thiết kế đồ bơi, đồ trượt tuyết, váy vải linen, váy xẻ tà và tiền thân của những chiếc quần shorts được Lili de Alvarez mặc tại Wimbledon năm 1931, gây chấn động thế giới quần vợt.  

Trong vài năm kế tiếp, các sản phẩm của bà đã phát triển từ áo len, sportswear đến một dòng quần áo đầy đủ. Năm 1932, bà đã có 400 nhân viên và có thể sản xuất khoảng 7000 - 8000 sản phẩm may mặc mỗi năm từ các khu mở rộng ở 4 rue de la Paix. Những thiết kế ban đầu này có phần bảo thủ hơn so với các tác phẩm ở tương lai nhưng nó là sự kết hợp giữa óc thẩm mỹ kỳ quặc và trí tưởng tượng phong phú của bà. 

Để nhấn mạnh hơn nữa về tính chất Siêu thực trong các thiết kế của bà ở thời kỳ này, Elsa đã sắp xếp chúng thành các bộ sưu tập theo từng chủ đề khác nhau như “Stop Look and Listen” vào năm 1935, “Music” và “Paris 1937” vào năm 1937, “Zodiac”, “Pagan” và “Circus” vào năm 1938 và “Commedia dell’Arte vào năm 1939. 

Elsa càng trở nên nổi tiếng hơn qua những màn hợp tác với các nghệ sĩ như Salvador Dalí. Ba trong số những tác phẩm nổi tiếng của bà được sản xuất cùng với Salvador là chiếc “mũ giày”, chiếc váy dạ hội mang tên Tears được nhấn nhá bằng hoa văn trompe l’oeil và chiếc váy Skeleton màu đen sử dụng các miếng đệm để mô phỏng cấu trúc xương.

Nhắc đến các thiết kế của bà thì không thể thiếu đi mối liên kết với gam màu magenta, hay còn được làng thời trang gọi là “Schiaparelli Pink”. Trong cuốn tự truyện, Elsa giải thích rằng niềm đam mê của bà với màu sắc này đến từ một viên kim cương Cartier thuộc sở hữu của bạn bà là Daisy Fellowes. Bà đã sử dụng màu này trong bộ sưu tập nước hoa đầu tay của mình có tên “Shocking” và xuyên suốt các bộ sưu tập về sau. 

Nói về Elsa Schiaparelli, bà giống một người nghệ sĩ hơn là một nhà thiết kế thời trang. Từ việc chắt lọc các hình ảnh dựa trên giấc mơ và khái niệm khiêu khích trong quá trình sáng tạo, bà kết hợp các chủ đề lấy cảm hứng từ các sự kiện đương thời, tưởng tượng liên quan đến tình dục, các nghệ thuật truyền thống và avant-garde cũng như tâm hồn của chính mình vào các tác phẩm. Trong suốt sự nghiệp, Elsa đã đưa nhiều phong cách và kỹ thuật nổi bật của riêng mình vào lịch sử thời trang. Bà là nhà thiết kế đầu tiên sử dụng khóa kéo đồng màu với chất liệu may mặc và tô điểm cho quần áo bằng những chiếc cúc có chi tiết như những trâm cài, kết hợp sử dụng các loại vải thử nghiệm có kết cấu rõ nét, các bản in táo bạo với hình ảnh và màu sắc mới lạ, các bức tranh thêu sang trọng. Đặc biệt, Elsa cũng là người đưa ý tưởng trình diễn các thiết kế thời trang trên sàn catwalk, được hỗ trợ thêm bởi âm nhạc và nghệ thuật. 

Năm 1941, những bất ổn về an ninh và kinh doanh do chiến tranh gây ra buộc Elsa phải rời khỏi Paris để chuyển đến New York. Tại đất Mỹ, thay vì thiết kế, bà đã tham gia vào các hoạt động tình nguyện liên quan đến chiến tranh. Mặc dù nhà mốt vẫn mở nhưng các bộ sưu tập được phát triển bởi các cộng sự của bà. Sau 4 năm, Elsa quay lại Paris để tiếp tục phát triển sự nghiệp của mình nhưng bà nhanh chóng nhận ra rằng ngành thời trang đã thay đổi. Elsa đã bị lu mờ bởi sự xuất hiện của một số thế hệ nhà thiết kế mới như Christian Dior hay Cristobal Balenciaga. Vào năm 1947, Dior đã soán ngôi Elsa Schiaparelli, trở thành niềm yêu thích của nước Mỹ và Châu Âu với bộ sưu tập New Look. Năm 1954, nhà mốt Elsa Schiaparelli tuyên bố phá sản và riêng Elsa đã dành phần lớn thời gian cuối đời để xây dựng tổ ấm ở Tunisia. Bà qua đời ở tuổi 83 tại Paris. 

Trong số những đóng góp của bà cho sự phát triển của thời trang thế kỷ 20, Elsa Schiaparelli không sợ hãi trước những thử thách đương thời, kết hợp sự thông minh và hài hước vào thiết kế thời trang, bà đã đưa trang phục và nghệ thuật lên một tầng cao mới. Các tác phẩm của bà không chỉ ảnh hưởng rộng rãi đến thời trang thế giới mà còn là nguồn cảm hứng cho các nhà thiết kế nổi tiếng như Charles James, Geoffrey Beene và Yves Saint Laurent.