Người Châu Phi phản đối Disney giữ bản quyền thương hiệu 'hakuna matata' trong phim Lion King

Tranh cãi về việc Disney đăng ký quyền sở hữu thương hiệu ''hakuna matata'' vốn bắt đầu từ năm 1994 khi phim hoạt hình Lion King lần đầu ra mắt. Mới đây, khi tung ra trailer Lion King 2019, Disney cũng đã có động thái cập nhật ''làm mới'' tư cách sở hữu thương hiệu đối với cụm từ trên và tiếp tục làm dấy lên làn sóng phản đối.

Trên chuyên trang về luật pháp quốc tế Justia, trạng thái của cụm từ "hakuna matata" được mô tả là được sở hữu bởi Disney, đã được đăng ký và làm mới.

Bản thân cụm từ ''hakuna matata'' có nghĩa tương đương ''don't worry'' hoặc ''no problem''/''no trouble'' trong tiếng Anh và được sử dụng rộng rãi ở các nước có ngữ hệ Swahili như Tanzania, Kenya, Uganda, Rwanda, Burundi, Mozambique, và Cộng hòa Congo. Nói đúng hơn, ''hakuna matata'' dưới tư cách là cụm từ trong một ngôn ngữ vốn đã hiển nhiên là tài sản phi vật thể của những dân tộc gốc Phi kể trên.

Trailer Lionking bản live-action 2019 đi kèm với động thái làm mới thương hiệu "hakuna matata" gây tranh cãi.

Ngôn ngữ cũng là một phần trong văn hóa của một dân tộc và theo như lý luận của nhà hoạt động vì nhân quyền người Zimbabwe - ông Shelton Mpala thì Disney không thể sở hữu thứ mà họ không tạo ra.

Điều ông Mpala muốn nhấn mạnh ở đây là Disney không đăng ký bản quyền ''bài hát Hakuna Matata'' trong clip trên mà muốn sở hữu luôn ''cụm từ hakuna matata'' - thứ không phải và không thể là tài sản được khai thác vì mục đích thương mại của bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.

Để phản đối Disney, ông Shelton Mpala đã mở một cuộc bình chọn nhằm thể hiện quan điểm đối lập trên trang web change.org với hy vọng kêu gọi 200.000 chữ ký yêu cầu Disney gỡ bỏ tư cách sở hữu đối với cụm từ ''hakuna matata''.

Lời kêu gọi của ông Mplala đã được hơn 160.000 người ký tên ủng hộ.

Bên cạnh đó, Shelton Mpala thách thức Disney, yêu cầu họ hãy công khai ''bằng sáng chế'' đối với cụm từ ''hakuna matata'' trước khi có ý định tiếp tục sử dụng nó để kiếm tiền.

Từ lâu, Disney đã dùng Hakuna Matata như là một phần của bộ nhận diện thương hiệu Lion King.

Ông cảnh báo thêm, nếu vụ việc này không được các tổ chức vì nhân quyền và bảo tồn văn hóa thế giới để tâm xử lý thì sẽ là một biểu hiện rõ rệt của chủ nghĩa thực dân trong thời đại mới, một sự ''cướp bóc văn hóa trắng trợn'' đối với người Châu Phi.

Ông Shelton Mpala - trí giả người Zimbabwe đang thay mặt người dân các nước Đông Phi đấu tranh với Disney.

Được biết, hơn một thập kỷ qua kể từ khi phim Lion King được công chiếu, Disney đã thu về hơn 1 tỷ USD. Trong đó, cụm từ ''hakuna matata'' được sử dụng nhiều lần trong bài hát cùng tên và trở thành một yếu tố nhận diện thương hiệu quan trọng góp phần làm nên thành công của ''nhà Chuột''.