Cận cảnh sự khác nhau bên trong các nhà tù trên khắp thế giới

Ước tính có khoảng 10.350.000 người đang phải chịu cảnh giam cầm trong ngục tù trên khắp thế giới. Dẫu biết những người này đang phải trả giá cho những hành vi phạm tội của họ, nhưng chất lượng tù giam ở nhiều nơi đang dần trở nên tồi tệ khiến nhiều tổ chức xã hội phải lên tiếng.

Không nhiều người trong chúng ta phải vào ngục ra khám nên ta không biết rõ bên trong đó là một thế giới như thế nào. Với hy vọng mở ra cho mọi người một cái nhìn rõ ràng hơn về hệ thống trại giam trên khắp thế giới, nhiếp ảnh gia Jan Banning người Hà Lan đã đến các nơi giam giữ tù nhân ở nhiều quốc gia và thực hiện bộ ảnh này.

Khi được hỏi tại sao lại chọn các nước Pháp, Uganda, Mỹ và Colombia, nhiếp ảnh gia Jan cho biết đã tham khảo số liệu từ Viện Max Planck cũng như xem xét đặc trưng địa lý và sự ảnh hưởng quốc tế của các nước đó, đây là những yếu tố tiên quyết tác động đến môi trường của nhà tù.

“Tôi không thể đi hết hàng trăm quốc gia trên khắp thế giới mà chỉ có thể lựa chọn các quốc gia tiêu biểu. Mỹ và Pháp là hai nước văn minh ở phương Tây, trong khi Uganda và Colombia là hai quốc gia có nền kinh tế đang phát triển. Những nước này ngoài sự giống nhau về kinh tế, địa lý, thì còn có hệ thống pháp luật khá tương đồng. Tại sao tôi lại chọn Mỹ thay vì Anh? Bởi vì Mỹ hiện vẫn còn thực thi án tử hình,” ông Jan cho biết.

Chuyến đi của Jan khiến chính ông cũng phải bất ngờ. Ở Uganda, ông được vào nhà tù ngay sau khi xin giấy phép. Trong khi đó ông mất khoảng 2 năm để được tham quan nhà tù ở Pháp, khoảng thời gian tương tự với các trại giam ở Mỹ và Colombia.

“Khi được vào bên trong, nhân viên an ninh dẫn dắt tôi đến những căn phòng giả được dựng lên vì mục đích che giấu sự thật đang diễn ra bên trong. Thậm chí có nơi tôi bị ngăn cấm chụp hình bằng đe dọa vũ lực, rất đông bảo vệ đứng vây xung quanh để tôi không thể chụp được ảnh,” nhiếp ảnh gia kể lại.

Sự khác biệt giữa nhà tù ở các quốc gia khiến Jan Banning phải ngạc nhiên. Ở Uganda, bầu không khí rất thoải mái, tù nhân trao đổi với nhau rất thân thiện và trông nó giống khu trọ tập thể hơn. Vấn đề là ở đây giam giữ quá nhiều người khiến chất lượng sống không cao, nhưng ít ra họ vẫn được đối xử tốt.

Tại Pháp, bên trong buồng giam có gần như đầy đủ mọi nhu yếu phẩm và đồ gia dụng, phạm nhân có thể tự nấu ăn hoặc làm những gì mình thích trong khuôn khổ cho phép. Nhìn chung hệ thống tù ngục ở Uganda và ở Pháp tương đối nhân đạo, vẫn đảm bảo quyền con người cho người bị giam giữ.

“Một điều thú vị tôi đã tìm thấy, rằng nhà giam ở Uganda được sơn màu vàng cùng các màu ấm khác, khiến gợi lên không gian đặc trưng của khí hậu và cảnh sinh hoạt xóm làng tại Châu Phi. Trong khi đó, nhà tù Mỹ được xây dựng từ bê tông và thép không gỉ rất lạnh lẽo, tạo cảm giác ngột ngạt và buồn bã.

Trong quá trình tác nghiệp, tôi đã làm thân được với một nữ tù nhân. Sau khi được trả tự do, cô đã đến tham dự buổi triển lãm ảnh của tôi và chia sẻ với báo giới ngay tại buổi trưng bày, rằng cô có mối quan hệ rất tốt với nhân viên cai tù và cô được đối xử rất tốt khi sống tại đây,” Jan Banning chia sẻ.

Trong khi đó, Jan Banning phải nhìn nhận thẳng thắn rằng nhà tù ở Mỹ được xây dựng để trừng phạt. Người tù ở Mỹ luôn giữ một khuôn mặt sắt lạnh và dè chừng mọi thứ, họ có khoảng cách vô hình rất lớn với nhân viên quản giáo cùng các tù nhân xung quanh. Jan cho biết mình không bắt chuyện được với ai trong ngục giam ở Mỹ.

“Đồng ý rằng nhà tù được xây lên nhằm cách ly những tế bào nguy hiểm ra khỏi cơ thể là một xã hội lành lặn, nhưng nhiều nơi trên thế giới vận hành nhà tù như một nơi để trừng phạt thay vì cải huấn họ ở khía cạnh tinh thần. Ở Hà Lan, tỷ lệ tù nhân thấp đến nỗi họ phải “thuê” tù nhân từ Na Uy hay Bỉ, tôi thấy đó cũng là một sự thành công của hệ thống nhà tù,” nhiếp ảnh gia Jan Banning chia sẻ cảm nghĩ về bộ ảnh của mình.