Tuổi thơ xui xẻo đến khó tin của Adolphe Sax - 'Cha đẻ' nhạc cụ Saxophone

Đập đầu vào cục gạch, nuốt kim, uống axit sulfuric, ngã dập mặt vào cái chảo sắt đang nóng. Đấy chỉ là vài tiêu điểm nho nhỏ trong tuổi thơ của Adolphe Sax, một cậu bé hậu đậu sinh ra và lớn lên tại Bỉ vào năm 1814, và là người duy nhất trong số 11 đứa con thành công sống sót qua tuổi dậy thì.

Và cũng thật may mắn cho thế giới, đặc biệt là những nhà hát blues, những câu lạc bộ jazz của Paris và những tác phẩm của Kenny G, vì Adolphe Sax là người đã thay đổi bộ mặt của âm nhạc khắp nơi trên thế giới nhờ phát minh của mình: Chiếc kèn Saxophone.

Sinh ra trong một gia đình thương nhân, Antoine-Joseph, cha của Adolphe Sax cực kỳ thông thạo chế tác gỗ. Ông có tài đến mức đã được Willem xứ Orange thuê để đúc những nhạc cụ cho quân đội Bỉ. Adolphe Sax lớn lên trong không khí đầy âm nhạc và trở nên cực kì hứng thú. Jo Santy đến từ Bảo tàng Nhạc Cụ ở Brussels để ý rằng từ khi còn nhỏ, Sax đã có thể dùng workshop của cha mình để tự đúc những nhạc cụ.

Ngoài việc có thể tạo nên những nhạc cụ chỉ từ khối thép ,cậu bé còn biết cách cải tiến chúng. Thay đổi vị trí của những lỗ khoan để làm cho âm thanh nghe trong và hay hơn.

Ngoài ra, Sax thậm chí còn có thể đẽo một cây kèn clarinet và hai cây sáo từ ngà voi, một kỳ tích từng được xem là không thể. Vào thời của cậu, người ta nói rằng Sax thật sự có thể chế tạo lại chiếc bánh xe. Độ hoàn thiện trong những chế tác của cậu vượt xa so với những tiền bối dày công kinh nghiệm.

Vào năm 1840, Sax tự hào trưng bày 9 chế tác mới của mình trong một buổi triển lãm ở Bỉ, nhưng vì còn quá trẻ tuổi, cậu đã bị khước từ giải nhất. Thay vào đó, Sax được tặng một huân chương vì những cố gắng của mình, và cậu đã từ chối nó, nói rằng:

Nếu họ nghĩ tôi quá trẻ để có được huân chương vàng, tôi cũng nghĩ mình quá già để có cái thứ này.

Sax thật sự nổi bật trong workshop của gia đình, nhưng cùng với đó là vô số lần cận tử. Một lần, cậu tưởng chất lỏng kia là sữa và cuối cùng uống cả một lọ axit sulfuric. Từng bị đá đập vào đầu, mém chết đuối dưới sông, và 3 lần bị đầu độc bởi men tráng đồ sành. Cũng có lần nọ Sax nuôt phải cây kim khâu và ngã từ một tòa nhà 3 tầng. Mẹ của Sax đã từng nói rằng:

Nó là một thằng bé bị kết án phải xui xẻo cả đời này. Cuộc sống chắc đơn giản chỉ không muốn nó tồn tại.

Nickname của Sax từng là Hồn ma nhỏ Sax.

Nhưng dù có khó tin đến mức nào thì cậu trai trẻ Sax cũng đã lớn lên và may mắn chưa phải bỏ mạng. Cậu đến Paris vào những năm 1840 với 30 đồng franc trong người sau khi học tại Nhạc viện Brussels. Paris thời Les Misérables dưới sự trị vì của vua Louis Philippe là một nơi khá bá đạo. Đây là khoảng thời gian sau cuộc Cách Mạng và thời của Napoleon, vừa máu me, nhưng cũng vừa khá giả nếu làm việc cho quân đội. Khi đến Pháp, mục tiêu duy nhất của Sax là tạo ra một dàn nhạc cụ mới để dùng trong diễn tập của quân đội Pháp.

Sau khi dành rất lâu để nghiên cứu và thử nghiệm, Sax cho ra dàn Saxhorns của mình, bao gồm chiếc Saxhorn, Saxtromba và Saxtuba. Những nhạc cụ này đã được thử nghiệm với âm thanh của không khí phát ra trong một ống đồng để tạo ra nhiều loại âm sắc khác nhau. Nhưng trước khi dàn nhạc cụ này ra đời, Adolphe Sax đã tìm ra kiệt tác của mình: Chiếc Saxophone.

Vào năm 1842, Sax làm quen với nhà soạn nhạc Hector Berlioz, Berlioz giới thiệu cho Sax về âm nhạc quanh Paris, 2 người nói rất nhiều về những thành phẩm của Sax cũng như những đoạn nhạc của Berlioz. Trong đêm đó, Berlioz nói với Sax rằng :

Ngày mai, anh sẽ biết tôi nghĩ gì về anh và những thành tựu mà anh đã đạt được.

Trong số tháng Sáu năm 1842 của tờ tạp chí Journal des Débats, Beriloz viết :

Ưu điểm chính của nó theo quan điểm của tôi là vẻ đẹp đa dạng của âm sắc mà nó mang lại: Đôi khi nghiêm túc, đôi khi điềm tĩnh, lại có lúc vô tư, mơ màng hoặc u uất, mơ hồ, giống như tiếng vang yếu ớt, như tiếng rên rỉ vô định của cơn gió trong rừng, hoặc như những rung động bí ẩn của chiếc chuông, rất lâu sau khi được gõ; Không có nhạc cụ nào khác mà tôi biết sở hữu sự cộng hưởng kỳ lạ này, lặng lẽ nằm bên rìa của sự lặng thinh.

Nhà soạn nhạc cũng là người đầu tiên gọi nhạc cụ này là Saxophone.

Muốn kết hợp vẻ đẹp tinh tế của những cơn gió rừng đã cùng cậu lớn lên với sự linh hoạt của dây đàn, Sax đã tạo ra một nhạc cụ hoàn toàn mới với hai kích cỡ, Sopranino (Saxophone nhỏ) và Subcontrabass (Saxophone lớn). Những nhạc cụ này pha trộn gỗ cùng với đồng thau, có khả năng đạt đến những nốt nhạc blues và thậm chí là mô phỏng các nốt sầu của những nhạc cụ có dây nhờ vào cách chế tạo độc đáo của chúng.

Chiếc Saxophone là một kỳ công âm nhạc vĩ đại đến mức tờ tạp chí Time đã gọi nó là Nàng Lọ Lem lâu đời của ngành âm nhạc.

Nhạc cụ mà chúng ta biết đến ngày nay đã đại diện cho cả một thể loại âm nhạc mới trong suốt nhiều thập kỷ liền nhưng cha đẻ của chiếc Saxophone đã không sống được để thấy ngày đó. Ông qua đời không một xu dính túi vào ngày 7/2/1894. Sax chưa bao giờ lập gia đình, nhưng ông đã có 5 người con với người bạn đời của mình, Louise-Adèle Maor. Một người con trai của ông, Adolphe-Adouard đã tiếp tục nối nghiệp cha mình, chế tạo những chiếc saxophone trong workshop của Sax. Vào năm 1928, workshop của Sax bị mua lại bởi công ty Selmer của Paris.

Người đã chế tạo nên chiếc Saxophone thường được nhớ đến bởi nhiều thứ: Sự tự tin của ông, sự xuất chúng ngay cả trong những việc nhỏ, nhưng trên hết là vì những thứ mà ông đã để lại. Chiếc kèn Saxophone đã mãi mãi thay đổi âm nhạc, trở thành một trong những nhạc cụ xuất hiện nhiều nhất trong dòng nhạc jazz và blue. Quả là không tệ, đối với một người đã bị xui xẻo đuổi theo từ nhỏ.