Người Trung Quốc khao khát công việc ổn định trong nhà nước hơn các công ty tư nhân và nước ngoài 'kém cỏi'

Trong vài năm qua, cha mẹ của Janet Peng đã phải điều chỉnh kỳ vọng của mình đối với sự nghiệp của cô và chị gái cho phù hợp với tình hình kinh tế và xã hội đang thay đổi ở Trung Quốc.

Với cha và mẹ là doanh nhân, họ từ lâu đã có một quỹ đạo nghề nghiệp nhất định cho con cái của mình.

Giống như nhiều thanh niên thuộc các gia đình trung lưu giàu có ở trung tâm tài chính công nghệ Thâm Quyến, chị gái của Peng đã ra nước ngoài học cao học sau khi lấy bằng đại học vào năm 2014.

“Vào thời điểm đó, em gái và bố mẹ tôi nghĩ rằng một sự nghiệp lý tưởng là đi du học, sau đó làm việc tại một ngân hàng đầu tư Hồng Kông hoặc Thâm Quyến trong ngành fintech,” Peng, 20 tuổi, sinh viên đại học năm thứ hai tại Quảng Đông, cho biết.

Nhưng giờ đây, Peng cho biết bố mẹ đang khuyến khích cô chuẩn bị cho kỳ thi công chức quốc gia , và em gái 30 tuổi của cô cũng đang học.

Peng nói: “Cha mẹ tôi giờ đây tin rằng triển vọng nghề nghiệp ở cả tư nhân và công ty nước ngoài đều kém xa so với làm việc trong các cơ quan chính phủ hoặc các tổ chức được chính phủ hậu thuẫn. Cha tôi nói rằng ông ấy không muốn tôi học kinh doanh hoặc đi du học nước ngoài vì ông ấy cảm thấy rằng khu vực tư nhân ngày càng trở nên rắc rối trong những năm gần đây, với chi phí hoạt động tăng cao và 

rủi ro chính sách gia tăng ”.

Xu thế chung

Trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng về tác động của dân số già đối với tăng trưởng kinh tế, cùng với mối quan hệ xấu đi giữa Trung Quốc và phương Tây, một số lượng lớn và ngày càng tăng người Trung Quốc đang đổ xô vào các công việc dân sự mang lại những gì họ coi là một nghề nghiệp ổn định hơn và một loạt các lợi ích khác.

Ngày càng có nhiều sinh viên tốt nghiệp trở về nước sau khi học ở nước ngoài cũng đang nhảy vào cuộc đua làm việc trong hệ thống chính phủ, trong khi những người trong ngành nói rằng du học hiếm khi mang lại cho các cá nhân một cơ hội trong cuộc cạnh tranh.

Hơn 

2,12 triệu thí sinh đã đăng ký cho kỳ thi công chức quốc gia của Trung Quốc - được gọi là guokao - diễn ra trong tuần này. Con số này đã tăng mạnh từ 1,58 triệu năm ngoái, 1,05 triệu năm 2009 và 125.000 năm 2003. Năm nay, họ đang cạnh tranh khoảng 31.200 việc làm tại 75 cơ quan chính phủ trung ương và 23 cơ quan trực thuộc, với tỉ lệ được lựa chọn là 1/68. Những người trúng tuyển sẽ bắt đầu công việc mới vào năm sau.

Và đó chỉ dành cho các vị trí công vụ quốc gia. Nếu tính cả kỳ thi tuyển công chức cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thì năm nay sẽ có khoảng 9 triệu người đăng ký, và hầu hết là sinh viên mới ra trường .

"Hơn 60% sinh viên tốt nghiệp đại học của tôi đã xin việc làm công vụ ở các cấp khác nhau và các doanh nghiệp nhà nước trong năm nay", Peng Bolun, người học ở tỉnh Giang Tây và nhận bằng sau đại học về tài nguyên môi trường, cho biết.

“Ngày nay, thế hệ Z của Trung Quốc ít quan tâm đến việc làm việc cho các công ty tư nhân và nước ngoài hơn”.

“Quá mệt mỏi và khả năng thất nghiệp sau khi bước sang tuổi 35 hoặc 40 là rất cao,” anh nói. “Các công chức nhìn chung kiếm được nhiều hơn mức lương bình quân đầu người của địa phương, với nguy cơ thất nghiệp rất thấp và không có khủng hoảng việc làm ở tuổi trung niên, và họ được nghỉ thường xuyên… chưa kể lương hưu và trợ cấp hưu trí cũng cao hơn nhiều so với các đồng nghiệp đã nghỉ hưu của họ nhận được ở khu vực tư nhân."

Một chức vụ sĩ quan cấp cơ sở tại chính quyền cấp thị trấn ở khu vực phát triển của Đồng bằng sông Dương Tử có thể có mức lương 160.000 nhân dân tệ (25.000 USD) một năm hoặc hơn, cộng với các quyền lợi khác. Một nhân viên chính của một phòng ban cấp huyện ở Thâm Quyến có thể kiếm được mức lương hàng năm hơn 300.000 nhân dân tệ.

Để so sánh, thu nhập bình quân đầu người hàng năm của Trung Quốc đạt 32.189 nhân dân tệ vào năm 2020, theo Cục Thống kê Quốc gia.

“Với những sinh viên tốt nghiệp đại học, việc đổ xô vào làm việc trong hệ thống chính phủ đã khiến nhân sự khu vực này trở nên rất đông đúc trong hai năm qua” một trưởng khoa kỹ thuật tại một trường đại học hàng đầu ở Quảng Đông, người không muốn được tiết lộ danh tính cho biết. “Chúng tôi chưa thấy số liệu thống kê liên quan, nhưng những sinh viên sau đại học xuất sắc nhất trong khoa của chúng tôi đều đã tham gia kỳ thi công chức năm ngoái và năm nay, thay vì nhận lời mời từ các công ty công nghệ hàng đầu như họ đã từng làm trong quá khứ.

Ông nói: “Một số sinh viên tốt nghiệp đã được các công ty công nghệ nổi tiếng như Huawei và Tencent trả lương 400.000 nhân dân tệ mỗi năm, nhưng cuối cùng họ đã trở thành nhân viên an ninh mạng. Sự thay đổi lớn so với trước đây là sinh viên tốt nghiệp hiện đang tìm kiếm công việc ổn định”.

Thực ra vẫn có những sinh viên tốt nghiệp bất thường từ các trường đại học danh tiếng nhận được mức lương hàng năm là 1 triệu nhân dân tệ sau 10 năm làm việc trong ngành internet, nhưng sinh viên ngày càng sẵn sàng từ bỏ con đường sự nghiệp đó để chuyển sang con đường sự nghiệp thông qua hệ thống chính phủ, ông cho biết thêm.

Thay đổi suy nghĩ

Trong quá khứ, một số ngành công nghiệp được trả lương cao - bao gồm cả Big Data và giáo dục – những ngành thường được các sinh viên tốt nghiệp tài năng của Trung Quốc săn đón.

Những ngành công nghiệp này đã tuyển dụng hàng chục triệu người trẻ tuổi, ngay cả khi một số công ty bị chế giễu vì văn hóa làm thêm giờ và sự phân biệt đối xử với những người tìm việc lớn tuổi .

Tuy nhiên, năm nay khi chính quyền trung ương thực hiện một cách tiếp cận mạnh tay với các cuộc đàn áp và các quy định mới có tác động sâu rộng đến các công ty tư nhân và người lao động, thì rất nhiều người có bằng cấp từ các trường đại học danh tiếng của Trung Quốc đã phải thay đổi suy nghĩ.

Trong khi đó, ngày càng nhiều phụ huynh thuộc tầng lớp trung lưu Trung Quốc khuyến khích con cái theo đuổi sự nghiệp công chức, thay vì học tập và có thể làm việc ở nước ngoài.

Số lượng sinh viên Trung Quốc học tập ở phương Tây vẫn còn lớn, nhưng nhiều bậc cha mẹ trung lưu kỳ vọng con số đó sẽ giảm, vì người Trung Quốc có thể trở nên khó khăn hơn trong việc đảm bảo việc làm lâu dài ở nước ngoài.

Joan Deng, một luật sư ở Quảng Châu, cho biết: “Năm ngoái, tôi vẫn định đưa hai con trai đi du học trong vài năm tới, nhưng giờ tôi đã thay đổi quyết định. Tôi sợ chúng sẽ gặp rắc rối bởi tâm lý chống Trung Quốc nếu sống và học tập ở nước ngoài.”

Bên cạnh đó, bà cho biết, việc chính quyền trung ương đàn áp việc dạy tiếng Anh và các chương trình dạy thêm sau giờ học “chắc chắn sẽ tác động đến nỗ lực chuẩn bị cho con cái đi du học của các gia đình trung lưu Trung Quốc bình thường - đặc biệt là đối với những người sống ở thành thị hạng hai hoặc thấp hơn”.

Những người tìm kiếm cảm giác ổn định hơn trong cuộc sống và sự nghiệp của thông qua dịch vụ công là Zhang Jiuqing.

Chàng trai 26 tuổi gốc Bắc Kinh đã về nước vào năm ngoái sau khi dành hai năm ở Đức để theo học bằng thạc sĩ tiếng Đức.

Tuy nhiên, anh đánh giá rất thấp khả năng cạnh tranh và khó đảm bảo việc làm. Sau khi trượt tất cả các kỳ thi mà mình đã tham gia - bao gồm cả kỳ thi lấy chứng chỉ giáo viên, kỳ thi công chức và các kỳ thi khác cho các doanh nghiệp nhà nước - anh dự định sẽ học và thi lại kỳ thi công chức hàng năm cho đến khi vượt qua hoặc bước sang tuổi 35, tuổi giới hạn dự thi.

Li Dongjie, người điều hành trung tâm đào tạo công chức Dongliang ở Thâm Quyến cho biết: “Cả bài kiểm tra năng khiếu hành chính và bài luận viết đều yêu cầu ứng viên phải biết về các điều kiện phức tạp của quốc gia cũng như sự thay đổi trong quản lý và chính sách công của chính quyền. Bởi vì điều này, những người trở về nước ngoài thực sự không có lợi thế.”.

“Trong mọi trường hợp, một số lượng lớn thanh niên và gia đình của họ sẽ làm bất cứ điều gì có thể để thành công trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt.”.