Bọt biển cũng biết “hắt xì hơi”

Hắt xì hơi là một phản xạ quen thuộc khi cơ thể muốn đào thải các “tạp chất” như chất nhầy, nước, bụi bẩn ô nhiễm…ra khỏi đường thở. Về cơ bản, khi lớp màng nhầy trong mũi và họng bị các dị vật từ môi trường bên ngoài kích thích, nó sẽ gửi tín hiệu đến não để não kích hoạt phản ứng hắt hơi, dùng lực đẩy tống dị vật ra ngoài.

Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng có một loài động vật không não, không hệ thần kinh nhưng vẫn biết “hắt hơi” như con người. Đó là động vật thân lỗ hay còn được gọi với cái tên quen thuộc hơn: bọt biển.  

Là động vật đa bào lâu đời nhất còn tồn tại, bọt biển đóng một vai trò quan trọng trong vòng tuần hoàn dinh dưỡng của hệ sinh thái dưới mặt nước. Khi hắt hơi, bọt biển sẽ mở ra hệ thống mà chúng sử dụng để lấy chất dinh dưỡng, đồng thời đẩy “chất thải” ra ngoài làm thức ăn cho các loài sinh vật khác.

Trước đây, các nhà khoa học vẫn luôn tin rằng bọt biển sử dụng một lỗ mở chuyên dụng để đẩy chất thải ra ngoài. Bọt biển lọc rất nhiều nước, vì vậy lượng chất bẩn tích tụ cần được đào thải ra ngoài cũng không hề nhỏ.

Sally Leys, giáo sư sinh học tại Đại học Alberta, Edmonton và cũng là tác giả của nghiên cứu cho biết.

“Thông thường, có phải bạn nghĩ rằng chất thải nên được tống ra ngoài từ một lỗ lớn (hệ thống sinh khí), nơi mà nước cũng được đẩy ra từ đó? Nhưng khi các đồng nghiệp của tôi xem xét, lượng chất thải thoát ra theo đường này là vô cùng nhỏ.”

Để xem xét kỹ hơn, các nhà nghiên cứu đã tua nhanh video ghi lại hoạt động của loài bọt biển Aplysina archeri vùng Caribe và các loài bọt biển thuộc chi Chelonaplysilla ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Trên bề mặt bọt biển được bao phủ bởi các bào tử nhỏ có cấu tạo như ống khói, nơi nước có thể đi qua và cũng là những lỗ lọc của bọt biển. Khi xem qua video tua nhanh, nhóm nghiên cứu mới phát hiện ra, thi thoảng bọt biển sẽ tự co bóp để đẩy hỗn hợp chất nhầy chứa chất thải ra khỏi những lỗ này. Sở dĩ khi quan sát bằng mắt thường không thể phát hiện ra quá trình bọt biển “hắt hơi” là vì mỗi lần co bóp như thế, nó phải mất nửa giờ để hoàn thành, chậm hơn rất nhiều so với vài giây hắt hơi của con người.

Đây cũng là một sự tiến hóa để thích nghi mà bọt biển dần hình thành giúp giữ cho chúng sạch sẽ.  

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng cần thêm thời gian để tìm hiểu tại sao một loài động vật không não, không hệ thần kinh, không cơ bắp như bọt biển lại có thể phối hợp các hành vi phán ứng với chất khích thích và co bóp như vậy.