Vào cuối những năm 1960 và 1970, với tình hình chiến tranh Lạnh leo thang, chủ tịch Mao Trạch Đông lo lắng rằng cuộc chiến tranh hạt nhân sớm muộn gì cũng sẽ nổ ra. Do đó, ông đã chỉ đạo xây dựng các căn hộ với những hầm trú bom bên dưới có khả năng chịu được các vụ nổ hạt nhân tại các thành phố ở Trung Quốc. Chỉ riêng tại Bắc Kinh, đã có khoảng 10.000 hầm được xây dựng.
Tuy nhiên, khi Trung Quốc thực hiện chính sách mở cửa vào đầu những năm 1980, bộ phận quốc phòng của Bắc Kinh đã nắm bắt cơ hội để biến các hầm trú ẩn đó thành nhà ở siêu nhỏ và háo hức thu lợi nhuận từ việc cho thuê loại bất động sản đặc biệt này.
Giờ đây mỗi khi màn đêm buông xuống, hơn một triệu người dân Bắc Kinh (chủ yếu là dân lao động nhập cư và sinh viên từ các vùng nông thôn) sẽ biến mất khỏi các con phố nhộn nhịp để hòa mình vào thế giới dưới lòng đất mà ít ai biết đến.
Bị mê hoặc bởi hiện tượng trên, nhiếp ảnh gia người Ý Antonio Faccilongo đã đến Bắc Kinh vào một ngày mùa đông để chụp lại cuộc sống của con người dưới lòng đất. Mặc dù không khó tìm thấy các hầm vì chúng nằm ở gần như tất cả các khu vực của thành phố, việc tiếp cận được chúng mới chính là vấn đề nan giải.
Ở mọi khu vực mà nhiếp ảnh gia người Ý tới, bảo vệ của khu phố đều cố gắng đuổi ông đi. Họ bảo với ông rằng luật pháp Trung Quốc cấm người nước ngoài đi vào những căn hầm này. Tuy cảm thấy nhụt chí nhưng ông vẫn không từ bỏ và gửi một bức thư đến chính quyền địa phương để xin phép vào tác nghiệp trong hầm. Bức thư này đương nhiên là cũng bị từ chối. Cuối cùng, nhân lúc bảo vệ đi ăn trưa, ông đã lẻn vào một trong các hầm trú ẩn thành công.
Tuy nhiên, dù có thành công đi vào bên trong nơi đó, ông nhận ra rằng những cư dân ở đây rất đề phòng ông. Một số người dân cảm thấy ngại ngùng khi bị chụp ảnh.
“Tôi gặp khoảng 150 người nhưng chỉ có 50 người đồng ý cho tôi chụp ảnh họ. Một số người sợ hãi vì họ nói với gia đình ở quê rằng mình đang có công việc ổn định và sống trong những căn hộ tốt. Việc họ bị chụp ảnh có thể làm cho bí mật này bị lộ.” – Nhiếp ảnh gia cho biết.
Điều kiện sống bên trong các căn hầm này vô cùng khắc nghiệt. Dù có đầy đủ điện, nước và cả hệ thống xử lý chất thải, việc lưu thông không khí kém hiệu quả làm cho các căn phòng luôn ẩm thấp và tù túng. Các cư dân ở đây phải sử dụng chung nhà bếp và toilet trong tình trạng tồi tàn và mất vệ sinh.
Tuy luật pháp địa phương yêu cầu không gian sống tối thiểu của một người là 4 mét vuông nhưng có vẻ điều khoản đó không hề được áp dụng tại đây. Trong các bức ảnh của mình, nhiếp ảnh gia người Ý đã ghi lại sinh hoạt của gia đình cô bé Jing Jing (4 tuổi). Cả nhà gồm cô bé, bà ngoại, cha và anh trai của Jing Jing phải sống chen chúc trong căn phòng nhỏ tới mức chỉ để vừa một chiếc giường. Bên cạnh nhà của họ là một không gian lớn hơn dùng làm bãi đậu xe máy.
“Đó là một trong những nơi nghèo nhất mà tôi từng đến.” - Ông cho biết.
Vào năm 2010, chính quyền thành phố Bắc Kinh ban lệnh cấm sử dụng các hầm trú ẩn hay các nơi dự trữ khác cho mục đích ngụ cư sau khi vấn đề chủ đất lơ là các rủi ro có thể xảy ra trong hầm gia tăng. Tuy nhiên, dường như sau bao nhiêu cố gắng, công cuộc xóa bỏ các chung cư dưới lòng đất vẫn không mang lại nhiều kết quả. Lý do chính là vì các hộ dân ở đây không còn nơi nào khác để đi cả.
Trong vài thập kỷ trở lại đây, giá nhà ở Bắc Kinh đã tăng cao hơn bao giờ hết. Giá bình quân của một mét vuông đất ở đây vào khoảng 5.820 USD, biến Bắc Kinh trở thành thành phố có mức sống đắt đỏ thứ ba trên thế giới.
Hàng triệu người dân nông thôn vẫn bất chấp di cư đến thủ đô nhằm tìm kiếm cơ hội cho mình. Tuy nhiên, hệ thống đăng ký hộ khẩu lạc hậu tại đất nước này đã gây ra nhiều bất lợi cho những người dân nhập cư này.
Hệ quả là những công dân này có sự tiếp xúc rất hạn chế với hệ thống nhà ở công cộng có giá cả hợp lý. Vì vậy, các hầm trú bom này là một trong số ít các lựa chọn còn lại của họ. Nhiếp ảnh gia Faccilongo cho biết giá của một căn phòng nằm vào khoảng 20 đến 40 USD/tháng tùy vào diện tích và số người.
Rất nhiều cư dân ở đây là các bạn trẻ, những người tin rằng đây chỉ là một giai đoạn tạm thời trong cuộc đời họ. Khi có tài chính ổn định, họ có thể chuyển đến một căn phòng tốt hơn với cửa sổ và tràn ngập ánh nắng.
Trong vài năm trở lại đây, việc chuyển đổi các hầm trú ẩn trống thành các trung tâm cộng đồng dần trở thành hiện tượng phổ biến. Ông Faccilongo tìm thấy nhiều căn hầm được chuyển thành phòng ăn tập thể, phòng bi-da, quán karaoke hay thậm chí là trường dạy viết thư pháp.
Những trung tâm này tạo điều kiện cho các cư dân dưới lòng đất ở Bắc Kinh có cơ hội để hòa nhập với các tầng lớp xã hội khác, một việc tưởng chừng như khó thực hiện đối với họ.
Nhiếp ảnh gia người Ý nhận xét rằng: “Những căn hầm này đã trở thành phương tiện thống nhất xã hội, nơi mà cả người giàu lẫn người nghèo đều tìm được nhà cho mình."
Bình luận (0)
Trở thành người đầu tiên bình luận trong bài viết này.