Những vụ xét xử phù thủy ở Salem: Khi thảm kịch bắt đầu chỉ vì lời khai của một nữ nô lệ

Những cuộc xét xử phù thủy ở Salem được coi là quãng thời gian đen tối và hỗn loạn nhất buổi đầu lịch sử thuộc địa Mỹ. Khi đó, cả khu vực đông bắc của vùng thuộc địa chìm sâu trong giận dữ, hoang tưởng và sợ hãi.

Dựa vào lý tưởng Thanh giáo (một khuynh hướng tôn giáo ở Anh trong thế kỷ 16, 17), người ta tin rằng có sự tồn tại của phù thủy và sự thờ phụng quỷ dữ - cả hai tội danh phải bị trừng phạt bằng cái chết. Nguồn căn cho cơn bão của những lời buộc tội và bắt giữ phần lớn thuộc về Tituba – một nữ nô lệ Nam Mỹ thuộc sở hữu của Samuel Parris.

Vụ xét xử tội danh phù thủy của George Jacobs, tranh vẽ năm 1855 bởi T. H. Matteson. George Jacobs (1609-1692) bị treo cổ sau khi con dâu và cháu gái cáo buộc ông là phù thủy. Nguồn ảnh: National Geographic Society

Người ta không biết nhiều về cuộc đời của Tituba trước đó, nhưng các nhà sử học đều đồng tình rằng rất có thể bà ta thuộc bộ lạc Arawak sống ở Nam Mỹ. Bà bị bắt bởi các nô lệ, bị bán cho Samuel Parris ở Barbados, sau đó được đưa đến Boston vào năm 1680. Tituba đóng vai trò chủ chốt trong những cuộc xét xử phù thủy Salem, khi mà bà là một trong những người đầu tiên đưa ra lời cáo buộc về phép phù thủy, và lời khai của bà đã đặt nền móng cơ bản cho tất cả mọi thứ xảy ra sau đó.

Tranh vẽ “bà phù thủy” Tituba

Trước đó, năm 1689, khi Samuel Parris trở thành Tổng trưởng thành phố Salem, ông đưa cả gia đình mình đến đây và Tituba cũng đi cùng. Bà thường xuyên chăm sóc con cái của Samuel Parris, đặc biệt gần gũi với cô con gái 9 tuổi tên Betty của ông. Đầu năm 1692, Betty và người chị họ của cô bé – Abigail Williams – bắt đầu gặp phải những cơn đau và kích động. Không một kiến thức y khoa nào có thể lý giải cho những triệu chứng này, các bác sĩ ở Salem đã tuyên bố hai cô bé bị trúng tà thuật của phù thủy.

Samuel Parris (1653-1720)

Betty và Abigail cáo buộc Tituba cùng hai người phụ nữ khác, Sarah Good và Sarah Osburne, là phù thủy. Lí do được đưa ra là bởi hai cô bé đã nhìn thấy những phụ nữ này khi gặp ảo giác. Ở thời điểm đó, thứ bằng chứng “ma quỷ” này được tòa án công nhận và xem như chứng cứ vững chắc để kết tội phù thủy.

Sarah Good và Sarah Osburne kịch liệt phủ nhận mọi cáo buộc chống lại họ trong các cuộc thẩm vấn, nhưng rõ là họ chưa chuẩn bị cho những gì sắp diễn ra. Tituba, đứng giữa phiên tòa, khai báo những lời lẽ sinh động về việc quỷ dữ đến để làm hại những đứa trẻ. Không những thế, quỷ dữ ở đây còn có đồng phạm – Sarah Good và Sarah Osburne.

Tranh vẽ thế kỷ 19 về Tituba và những đứa trẻ, vẽ bởi Alfred Fredericks. Bức tranh từng xuất hiện trong quyển A Popular History of the United States, Vol. 2, tác giả William Cullen Bryant (1878).

Theo trang blog History of Massachusetts, khi được hỏi rằng ai đã làm hại những đứa trẻ, Tituba khai rằng: “Bà Osburne và Sarah Good, tôi không biết mấy người còn lại là ai, Osburne và Good cùng mấy người đó muốn tôi làm hại bọn trẻ, nhưng tôi không làm. (Betty) từng nói đã thấy một người đàn ông ở Boston.” Do không được học hành nên câu chữ của Tituba có phần lộn xộn, nhưng lúc đấy, lời khai của bà đủ xúc động để lay chuyển cả Salem.

Tituba và Mary Walcott (một "nhân chứng” trong các vụ xét xử ở Salem), tranh minh họa của họa sĩ John W. Ehninger

Lời khai đó đã gieo nghi ngờ đi khắp nơi, số lượng nghi phạm tăng dần từ 4 tới 9, rồi đến 500 người. Cứ mỗi lần thẩm vấn, câu chuyện của Tituba lại phát triển thêm, và rồi bà trở nên vô cùng giá trị ở tòa án. Bà mô tả những sinh vật dị thường ở bên cạnh quỷ dữ, mà trong đó thú vị nhất là một loài có cánh, hai chân, đầu đàn bà – mặc dù Tituba lúc đấy không biết tên sinh vật này (về sau, nó được gọi là “Harpy”).

Tituba còn kể về một quyển sách ghi lại tên những ai đã giao kèo với quỷ, nhưng theo trang Smithsonian thì “tuy có rất nhiều ghi chép trong quyển sách, bà ấy không thể nói ra bất cứ cái tên nào ngoài tên hai phụ nữ đã bị bắt giữ đầu tiên (Sarah Good và Sarah Osburne)".

Bởi sự mơ hồ này, Tutuba có thể cáo buộc bất cứ ai “cần thiết”. Đến cuối cuộc xét xử nổi tiếng này, có 19 người – cả nam lẫn nữ - bị treo cổ vì tội phù thủy, và thêm gần 150 người bị bỏ tù.

Tranh vẽ Tituba đang dạy phép phù thủy

Tituba bị tống vào tù, và trong thời gian đó, nhiều người đến gặp bà để “xưng tội”. Họ dùng những lời khai phức tạp của Tituba trước đây để tự tăng độ tin cậy cho bản thân mình. Nhưng đến cuối cùng, Tituba cố gắng… rút lại mọi lời khai trước đó và nói rằng chủ của bà – Samuel Parris – đã đánh đập và buộc bà phải nói những lời khai sai sự thật.

Khi Tituba bị đưa ra xét xử vì tội danh giao kèo với quỷ, bồi thẩm đoàn đã quyết định không kết tội bà. Về sau, rất có thể Tituba đã rời khỏi Boston cùng nhà hảo tâm đã trả cho bà khoản tiền phạt trước đó. Phần còn lại về cuộc đời của Tituba thì không ai rõ, nhưng tên tuổi bà trong lịch sử vẫn luôn là mảnh đất màu mỡ cho những đầu óc giàu trí tưởng tượng.