Khả năng làm giảm ô nhiễm thủy ngân của loài cá

• 

Hầu hết mọi người đều có một lượng nhỏ thủy ngân trong cơ thể đủ nhỏ để không gây ra các vấn đề về sức khỏe. Tuy nhiên, ở mức độ cao hơn, chất độc thần kinh mạnh này có thể làm giảm khả năng nói, nghe, đi lại và thị lực.

Một thí nghiệm mới đã chỉ ra rằng việc cắt giảm ô nhiễm thủy ngân đối với các vùng nước có thể nhanh chóng được diễn ra nhanh chóng và không làm ảnh hưởng đến tồn dư thủy ngân trong thủy sản.

Các nhà khoa học đã theo dõi tồn dư thủy ngân trong cá và động vật không xương sống tại một hồ nước ở Canada đã thay đổi như thế nào trong vòng 15 năm. Trong bảy năm đầu tiên, các nhà nghiên cứu đã cho một lượng thủy ngân nhất định vào hồ nước. Khi ngưng việc thêm thủy ngân, nhóm nghiên cứu nhận thấy mức độ ô nhiễm nhanh chóng giảm ở cả cá nhỏ và cá lớn trong vòng vài năm.

Paul Blanchfield, nhà khoa học tại Viện Thủy sản và Đại dương Canada, cho biết: “Như một minh chứng, nó cho chúng ta biết rằng các chính sách giảm ô nhiễm thủy ngân đang có hiệu quả và nồng độ thủy ngân sẽ cao hơn rất nhiều nếu không có các chính sách này”.

Mặc dù nguyên tố này có trong tự nhiên, nhưng phần lớn thủy ngân trong môi trường đến từ các hoạt động của con người như khai thác mỏ hoặc khí thải từ các nhà máy nhiệt điện than. Thùy ngân được vận chuyển một quãng đường dài trong khí quyển trước khi bị mưa xả xuống các hồ và sông. Một khi thủy ngân đi vào các hệ sinh thái dưới nước, một số trong số đó sẽ được vi sinh vật biến đổi thành một hóa chất cực độc gọi là metylmercury (một dạng của thủy ngân).

Blanchfield nói: “Nó có xu hướng tăng lên theo từng bước trong chuỗi thức ăn. Cá ở đầu chuỗi thức ăn là loài mà con người chúng ta ăn, và chúng có nồng độ thủy ngân cao nhất - cao hơn tới một triệu lần so với môi trường nước xung quanh”.

Để tìm hiểu tác động của việc kiểm soát thủy ngân, các nhà nghiên cứu đã đến thăm Khu vực hồ thử nghiệm của Viện Phát triển Bền vững Quốc tế, bao gồm hàng chục hồ nhỏ ở vùng tây bắc xa xôi của Ontario được dành cho nghiên cứu khoa học. Họ bắt đầu thu thập thủy ngân từ cá rô vàng và cá trắng trong một cái hồ nhỏ phía bắc Pike.

Trong bảy năm, các nhà nghiên cứu đã thêm các dạng hoặc đồng vị khác nhau của thủy ngân vào hồ cũng như các khu vực đất ngập nước và các vùng lân cận. Điều này cho phép họ loại bỏ ảnh hưởng của thủy ngân mới được bổ sung từ các nguồn khác nhau xung quanh hồ và từ thủy ngân cũ đã tích tụ trong hồ trong nhiều năm. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng nồng độ metyl thủy ngân tăng từ 45 đến 57% ở các loài động vật không xương sống sống trong hồ và cá nhỏ, và hơn 40% ở các loài cá lớn hơn.

Hầu hết lượng thủy ngân mà các nhà nghiên cứu đo được ở những con vật này đến từ nguồn thủy ngân được thêm trực tiếp vào hồ. Các nhà nghiên cứu không phát hiện thấy bất kỳ thủy ngân nào từ vùng đất ngập nước và chỉ một lượng rất nhỏ từ vùng cao, Blanchfield chia sẻ.

Sau khi ngừng thêm thủy ngân vào hồ, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng các đồng vị mà họ đưa vào đã giảm 81% trong nước hồ, 35% trong trầm tích đáy hồ và 66% ở động vật phù du nhỏ trong vòng ba năm. Vào cuối cuộc thử nghiệm, methylmercury được tạo ra từ các đồng vị này đã giảm hơn 85% ở cá nhỏ và 38% ở quần thể cá trắng.

Khi các nhà nghiên cứu phân tích các mẫu mô được lấy từ cùng một con cá theo thời gian, họ nhận thấy rằng nồng độ thủy ngân không giảm nhiều ở từng cá thể động vật.

Blanchfield nói: “Thủy ngân bám vào cá trong một thời gian. Tuy nhiên, khi chúng tôi xem xét toàn bộ quần thể, chúng tôi thấy rằng nó đang giảm khá nhanh.”

Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy rằng metylmercury giảm chậm hơn ở loài cá trắng kiếm ăn ở tầng đáy so với loài săn mồi sống tầng nước trên mặt hồ. Điều này có thể là do cá trắng là loài cá lớn hơn, sống lâu hơn và sinh sản chậm hơn cá pike.

Blanchfield giải thích: “Những gì chúng tôi thấy là khi thủy ngân tự nhiên thâm nhập vào hồ, nó phản ứng giống như thủy ngân mà chúng tôi đã thêm vào. Nó tăng lên nhanh chóng và hạ xuống cũng rất nhanh. Điều đó cho chúng ta biết rằng chúng ta có thể giảm lượng thủy ngân đi vào hồ, cho dù đó là do lắng đọng trực tiếp qua mưa trên mặt hồ hay do dòng chảy”.

John Rudd, một đồng tác giả khác của kết quả nghiên cứu và là cựu nhà khoa học chính tại Khu vực Hồ thí nghiệm cho biết thông tin này rất quan trọng đối với những nỗ lực quản lý ô nhiễm thủy ngân.