‘Parasite’: Thâm thúy ngay cả cái tên phim, nghẹt thở từ phút đầu tiên cho đến giây cuối cùng

Lưu ý: Bài viết tiết lộ nội dung phim.

Parasite (Ký Sinh Trùng) là tác phẩm điện ảnh thứ 7 của đạo diễn tài năng Bong Joon-ho. Đây cũng là bộ phim Hàn Quốc đầu tiên nhận được giải thưởng Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 2019.

Nội dung gần gũi, cách kể chuyện lôi cuốn, dung hòa giữa nghệ thuật và thương mại, không hề khó hiểu khi sau hơn 3 tuần trình chiếu tại quê nhà, Parasite đã thu về hơn 50 triệu USD và có khả năng cán mốc 10 triệu lượt xem. Kể từ The Host (Quái Vật Sông Hàn) năm 2006, đây là bộ phim thứ hai của Bong Joon-ho thắng đậm phòng vé. Còn tại Việt Nam, bộ phim cũng gây cơn sốt ở các rạp chiếu phim và ngóc ngách nào trên mạng xã hội, ai ai cũng thảo luận về nó.

Ba lần ký sinh trong Parasite

Nguồn gốc của Parasite là từ Parasitos trong tiếng Hy Lạp, được ghép bởi “para” (bên cạnh) và sitos (lúa mì), ám chỉ những kẻ “ngồi ăn ở bàn của người khác” hay nói cách khác là “ăn bám”, “sống nhờ”. Sau này, Parasite được sử dụng theo nghĩa “vật ký sinh” trong sinh học.

Với ý nghĩa như vậy, trong tác phẩm của Bong Joon-ho, đâu là vật ký sinh, đâu là vật chủ? Liệu đám ký sinh này được lợi ích gì và vật chủ thiệt hại gì? Nếu vật chủ chết, liệu ký sinh có chết theo không?

Lần ký sinh đầu tiên

Gia đình họ Kim khó khăn lắm. Họ sống trong căn hầm chật chội và bẩn thỉu, hai vợ chồng thất nghiệp, còn hai đứa con thất học. Một ngày nọ, cậu con trai Kim Ki-woo được người bạn giới thiệu làm gia sư tiếng Anh cho đứa con gái của gia đình giàu có họ Park. Dựa vào tài khôn vặt, nhanh mồm nhanh miệng, nhà họ Kim lừa được ông bà chủ và trở thành kẻ làm công ăn lương cho gia đình này.

Một ngày nọ, nhân lúc gia đình nhà chủ đi dã ngoại, họ tranh thủ hưởng ké căn nhà lộng lẫy, tiện nghi, và rồi họ bắt đầu mơ mộng về những năm tháng đổi đời trong nhung lụa. Rõ ràng họ cũng có mái nhà che nắng trú mưa và mỗi tối vẫn có thể làm vai chai bia rẻ tiền mát lạnh, nhưng nó cũng chẳng là gì khi được ngồi trên ghế êm như nhung, thưởng thức rượu vang hảo hạng và ngắm khu vườn xanh tươi bên ngoài cửa kính.

Lần ký sinh thứ hai

Moon-kwang là quản gia cũ của nhà họ Park. Bà ta chăm chỉ, kỹ tính, nấu ăn ngon, chỉ phải cái là tham ăn quá. Khẩu phần ăn của bà ta bằng hai người lớn. Thực ra, bà ta giấu đồ ăn cho người chồng trốn chui trốn nhủi dưới căn hầm tăm tối, ẩm ướt của gia đình Park. Mấy năm trước, ông chồng ấy là chủ của một tiệm bánh nhưng chẳng may sa cơ lỡ vận nên phá sản và nợ nần chồng chất.

Nếu ông ta vẫn làm ăn phát đạt thì giờ này cả hai vợ chồng có lẽ sẽ sống đầy đủ, sung sướng như nhà họ Park, chứ không phải khổ sở chui rúc như lũ gián hay đám bọ xít.

Lần ký sinh thứ ba

Ki-won được bạn tặng một hòn đá. Cậu ta bảo hòn đá này có thể mang tài lộc cho gia đình nhà chủ. Cũng từ lúc có hòn đá trong nhà, gia đình Ki-won bỗng dưng có công ăn việc làm và tương lai phía trước mới xán lạn làm sao. Một ngày kia, trời đổ mưa rất to khiến căn nhà của Ki-won bị ngập và thứ mà cậu ta đem theo rời khỏi căn nhà ngập nước mưa nước cống đó là hòn đá.

“Vì sao con cứ ôm hòn đá đó trong tay vậy?”

“Bởi vì nó cứ bám theo con.”

Ki-won vừa khóc vừa trả lời bố mình như thế. Thứ luôn theo đuổi và ám ảnh Ki-won là giấc mơ tài lộc, khao khát đổi đời và sống như một “rich-kid”. Mong ước ấy chẳng có gì xấu cả, nhất là đối với người sống trong cảnh nghèo khó như Ki-won. Ngay đến bà chủ Park của cậu cũng mê tín dị đoan bảo là trong nhà này có ma, có ma thì sẽ có tiền và đúng là mấy năm nay, gia đình bà ta cũng phất lên thật.

Kết quả thì sao? Rốt cuộc Ki-won cũng tỉnh ngộ nhận ra hòn đá kia cũng chỉ là vật vô tri vô giác chứ chẳng phải vật chủ mang lại may mắn. Còn “con ma” nhà họ Park, ít nhiều nó cũng gián tiếp hại “ân nhân” cho mình ăn nhờ ở đậu suốt mấy năm liền.

Ranh giới mong manh giữa người giàu và người nghèo

Trong bài viết “Việt Nam có tỉ phú đô-la: Vui hay buồn?” của cuốn sách Bức Xúc Không Làm Ta Vô Can, tác giả Đặng Hoàng Giang nêu ra nhiều thống kê và ví dụ về khoảng cách giàu nghèo. Một trong số đó là buổi tọa đàm với các chuyên gia kinh tế của tờ báo The Guardian: “Liệu chúng ta có nên tìm cách xóa bỏ giàu có quá mức thay vì xóa bỏ nghèo đói cùng cực?”.

Tên buổi tọa đàm cứ như một câu chuyện hài ngược đời vậy. Hài đấy, ngược đời đấy, nhưng chẳng phải nó cũng khiến người ta cảm thấy chua xót và chỉ biết thở hắt ra một tiếng “Làm gì có cách nào”?

Chênh lệch giàu nghèo không còn là câu chuyện trên những trang sách về tầng lớp quý tộc và người nông dân, nó cũng không còn là những bài học lịch sử về giải phóng nô lệ. Sự chênh lệch này trong xã hội hiện đại rõ ràng lắm. Nó rõ ràng đến mức chỉ cần một cú click chuột là cho ra hàng loạt thống kê, là những tấm ảnh ngập tràn trên Instagram, hay là khi chúng ta nhìn thấy khẩu hiệu “Thà thất tình chứ không thất nghiệp”.

Cũng chính vì nó quá rõ ràng nên Bong Joon-ho kể chuyện rất thẳng thắn, trực tiếp, dễ tiếp cận và chẳng hề kén khán giả, người giàu hay người nghèo đều có thể xem được, hiểu được.

Parasite không có kẻ xấu người tốt, không rập khuôn kẻ nhà giàu thì độc ác và ngoa ngoắt, còn người nhà nghèo thì sống thật thà, chất phác. Thế giới của Bong chỉ có con người với đầy đủ mặt phải, mặt trái.

Gia đình Park cho nhà họ Kim công việc và tiền bạc, đổi lại nhà họ Kim sẽ làm việc nhà, đưa đón và dạy học. Cứ tưởng là mối quan hệ cộng sinh, đôi bên đều có lợi, nhưng rốt cuộc nó vẫn chỉ là mối quan hệ nhà họ Kim ký sinh vào gia đình Park.

Ông chủ Park bảo tài xế Kim có mùi “khó chịu” trên người và đó là kiểu mùi không cùng đẳng cấp với ông ta. Tài xế Kim đương nhiên biết hết nhưng những gì ông có thể làm chỉ là nhẫn nhịn chịu đựng. Cũng chẳng thể trách họ để ý hay nhạy cảm quá, chẳng qua hai người sống ở hai tầng lớp khác nhau và ranh giới mong manh giữa tầng lớp này với tầng lớp kia cũng chỉ nằm ở những thứ đơn giản như mùi.

Kết thúc bộ phim, cậu con trai Ki-won lên kế hoạch cậu ta sẽ làm việc thật chăm chỉ rồi mua lại căn nhà đó để gia đình cùng đoàn tụ. Khi ấy, chắc hẳn cậu đã quên mất lời dặn của bố mình rằng cuộc đời không phải lúc nào cũng xuôi theo kế hoạch mình vẽ ra và một khi đã lập kế hoạch thì cũng phải lường trước chuyện thất bại.

Khoan nói đến kế hoạch của Ki-won có thành công hay không, cũng chẳng cần gợi nhớ lại vết đen trong cuộc đời cậu ta, ngay đến tấm bằng đại học cậu còn chẳng có thì làm thế nào để bắt tay vào thực hiện kế hoạch? Trừ phi sự giàu có quá mức được xóa bỏ, khoảng cách giàu nghèo thu hẹp lại, may ra cậu còn có cơ hội nào đấy, nhưng viễn cảnh này xem ra cũng chỉ là nằm mơ giữa ban ngày mà thôi.