‘Seediq Bale’ - bom tấn sử thi dài hơn 4 tiếng về thổ dân Đài Loan gây tranh cãi nhưng vẫn cháy phòng vé

Đạo diễn Ngụy Đức Thánh được công chúng biết đến qua Cape No.7 (Mũi Đất Số 7), bộ phim ăn khách nhất năm 2008 với doanh thu đạt 530 triệu TWD. Đây cũng là phim Đài Loan có doanh thu cao nhất tính đến thời điểm hiện tại.

Sự thành công của Cape No.7 đã mở đường cho dòng phim hài – tình cảm Đài Loan và chấm dứt gần một thập niên các bộ phim bom tấn Hollywood, Hồng Kông thống trị rạp chiếu phim.

Ngụy Đức Thánh cũng được trao hy vọng là người kế thừa xuất sắc cho làn sóng điện ảnh Đài Loan, nối tiếp những bậc tiền bối như Hầu Hiếu Hiền, Dương Đức Xương, Thái Minh Lượng. Song, không phải ai cũng biết ở thời điểm đó Cape No.7 chỉ là một phương án B, một lối thoát tạm thời của Ngụy Đức Thánh trên hành trình tạo ra tác phẩm tâm đắc nhất trong sự nghiệp của mình: Warriors of the Rainbow: Seediq Bale (tựa Việt: Hào Khí Chiến Binh, kể từ đây người viết gọi tắt phim là Seediq Bale).

Seediq Bale dựa trên cuộc nổi dậy cuối cùng Vụ Xã của thổ dân Seediq Bale (Tái Đức Khắc Ba Lai) chống lại quân Nhật, do Mạc Na Lỗ Đạo (Mona Rudao) lãnh đạo.

Mạc Na Lỗ Đạo gây ấn tượng ngay từ cảnh đi săn mở đầu phim. Gã là con trai tù trưởng của làng Mã Hách Pha, cực kỳ nổi bật với thân hình cao ráo cường tráng, ánh mắt sắc bén, chạy nhanh bơi khỏe, những nhát đao chém xuống lấy thủ cấp đối thủ rất dứt khoát.

Gã dũng mãnh, tự tin và kiêu ngạo, là chàng trai ưu tú mà đám trai trong làng noi theo, và cũng là kẻ mà rất nhiều người muốn đoạt mạng. Mạc Na Lỗ Đạo chính là người đàn ông Tái Đức Khắc đích thực được xăm totem lên mặt, và sau khi chết, gã sẽ đi qua cầu cầu vồng để tiến vão bãi săn bày yến tiệc của tổ tiên.

Năm 1895, Trung Nhật ký hiệp ước Mã Quan, nhượng lại Đài Loan cho Nhật Bản. Những cuộc nổi loạn tự phát và rời rạc của người Tái Đức Khắc nhanh chóng bị lính Nhật dẹp gọn. Bãi săn tự do năm nào biến thành đất xây nhà ở, trường học, bệnh viện của người Nhật.

Trai tráng tộc Tái Đức Khắc phải khom lưng chuyển gỗ, còn con gái trong làng phải quỳ gối tiếp rượu người Nhật mỗi ngày. Mạc Na Lỗ Đạo, từ một chàng thanh niên không sợ trời chẳng sợ đất, dần dần cũng thành vị tù trưởng tóc hoa râm bị kìm kẹp giữa kỳ vọng của bộ tộc và uy hiếp của quân Nhật.

Ngụy Đức Thánh chắp bút cho kịch bản Seediq Bale từ năm 1996. 4 năm sau, kịch bản hoàn thiện, ông cũng lên đường quay phim và tìm nhà đầu tư cho tác phẩm có kinh phí khổng lồ. Trong quãng thời gian tài chính khó khăn, Ngụy Đức Thánh đành gác Seediq Bale sang một bên để bắt tay vào làm Cape No.7 với hy vọng nếu bộ phim thành công, ông có thể thuyết phục các nhà đầu tư tiếp tục tài trợ cho mình. Một kế hoạch có vẻ hoang đường và rủi ro nhưng Ngụy Đức Thánh đã làm được, thậm chí ông còn thắng lớn là đằng khác.

Cape No.7 trở thành hiện tượng phòng vé và thu hút nhiều nhà đầu tư. Thực ra thứ mà họ đồng ý hỗ trợ kinh phí là một bom tấn hài – tình cảm kế tiếp Cape No.7, nhưng bộ phim đó mãi mãi không bao giờ được Ngụy Đức Thánh thực hiện. Bản thân ông cũng từng chia sẻ: “Tôi biết người ta chỉ muốn tôi làm Cape No.8 hơn là Seediq Bale”.

Quá trình làm phim sau đó vẫn vấp phải chướng ngại vật tiền bạc nhưng Ngụy Đức Thánh không hề bỏ cuộc. Sự bền bỉ của ông, hay có thể nói là điếc không sợ súng, khiến người ta vừa sợ vừa phục. Sợ, vì bộ phim có thể đẩy ông xuống bờ vực trắng tay. Phục, vì không phải đạo diễn nào cũng dám từ bỏ những cơ hội làm phim béo bở để dồn hết tình cảm, trí tuệ và kiên nhẫn cho đứa con tinh thần của mình.

Với sự đầu tư lớn như vậy, cũng dễ hiểu vì sao thời lượng phim kéo dài tận 4 tiếng 36 phút. Ngụy Đức Thánh đã dốc toàn bộ vốn liếng hiểu biết và phát huy trí tưởng tượng để tái tạo đời sống tinh thần và những cuộc đấu tranh nội tâm của người Trại Đức Khắc, hình ảnh người anh hùng Mạc Na Lỗ Đạo, cũng như cuộc nổi dậy đánh đuổi quân thù.

Cũng vì lẽ đó, khán giả sẽ thấy ấn tượng và ghi nhớ những chi tiết tiêu biểu trong phim hơn là nội dung tổng thể. Đó là cảnh người cha dặn Mạc Na Lỗ Đạo không được để kẻ ngoại tộc tràn vào làng rồi trút hơi thở cuối cùng trên lưng đứa con trai, thế nhưng khi Mạc Na Lỗ Đạo trở về, trước mắt gã là lá cờ Nhật bay dưới bầu trời âm u, còn dưới chân là bản làng chìm trong máu tanh và khói lửa. Đó là cảnh những người phụ nữ từ trẻ đến già cùng treo cổ tập thể trong rừng sâu chỉ vì họ không muốn làm gánh nặng cho những người đàn ông. Đó là mối hận giữa các bản làng của người Trại Đức Khắc và họ xông vào chém giết lẫn nhau thay vì đồng lòng chiến đấu với quân Nhật, v.v...

Với người Mã Hách Pha, cuộc sống tự do của họ gắn liền với săn bắn, dệt vải, xăm totem lên mặt, uống rượu, mổ trâu, ca hát và lấy mạng đối thủ bằng cách chặt đầu. Họ không cần một cuộc sống tiện nghi, hiện đại, huống hồ cuộc sống đó còn gắn với thân phận kẻ hầu người hạ, văn hóa bị chà đạp, tín ngưỡng dần mai một, ngay đến một đứa trẻ con cũng biết đất này đâu phải của tôi hay của anh, đất này là của người Nhật. Người Mã Hách Pha biết rõ đứng lên phản kháng chỉ cầm chắc cái chết nhưng họ vẫn làm và để mặc mối hận thù sâu sắc thổi bùng lên thiêu rụi tất cả, bao gồm cả chính họ.

Cách kể chuyện lớp lang của Ngụy Đức Thánh đã phần nào truyền tải thông điệp này, để khán giả có thể nhìn nhận người Mã Hách Pha bằng đôi mắt cảm thông thay vì phê phán họ ngu dốt và xấu xa.

Bên cạnh đó, Seediq Bale sở hữu những cú máy dài và viễn cảnh để làm nổi bật núi rừng hùng vĩ, hay những cảnh slow-motion đặc tả tính cách hoang dã, man di của thổ dân Mã Hách Pha. Âm nhạc bi tráng cũng quan trọng không kém nhằm dệt lại không khí sử thi hào hùng và vẻ đẹp lãng mạn của tác phẩm.

Sau khi công chiếu, Seediq Bale gây ra nhiều tranh cãi như những chi tiết hư cấu về Mạc Na Lỗ Đạo, đề tài nhạy cảm, sự man rợ và khát máu của người thổ dân, thời lượng phim quá dài khi đem chiếu rạp (dù bộ phim đã được chia làm 2 phần và chỉ chiếu cách nhau 3 tuần)...

Dẫu vậy, bộ phim vẫn thành công khi thu về tổng doanh thu đạt 880 triệu TWD, vượt qua cả bom tấn năm đó là You Are The Apple Of My Eye với 450 triệu TWD. Phim cũng được trình chiếu ở một số liên hoan phim như Venice, Toronto. Quan trọng hơn cả, Seediq Bale đã khắc tên mình vào dòng chảy điện ảnh Đài Loan sau một thời gian dài vắng bóng những tác phẩm lớn.